Kabinet publiceert register met algoritmes van de overheid

Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitalisering) heeft ruim honderd algoritmes die gebruikt worden door de overheid opgenomen in een register, zodat ze beter kunnen worden gecontroleerd door kritische burgers. Een algoritme is een stappenplan dat een computer uitvoert. Het gebruik van zo'n systeem vergemakkelijkt vaak het werk van de overheid, maar kan ook negatieve gevolgen hebben, bijvoorbeeld als mensen op basis hiervan etnisch worden geprofileerd.

Ministeries, gemeenten en andere takken van de overheid kunnen hun algoritmes delen op een daarvoor ingericht online register (algoritmes.overheid.nl) maar dat is nog niet verplicht. De Tweede Kamer wil wel dat dit gebeurt. Van Huffelen wil hier werk van maken en verwacht dat zo'n verplichting op zijn vroegst in 2024 van kracht wordt.

In de Europese Unie is ook regelgeving in de maak die verplicht om algoritmes met een 'hoog risico' publiek inzichtelijk te maken. Het kabinet wil overheidsorganisaties ver voordat die ingaat al verleiden om deze informatie vrijwillig te publiceren.

De huidige eerste versie van het online register bevat 109 algoritmes. Dat gaat bijvoorbeeld om een systeem dat ambtenaren helpt om vast te stellen of twee vingerafdrukken van dezelfde hand komen. Op de website wordt hier verantwoording voor afgelegd, bijvoorbeeld door uit te leggen waarom de overheid het per se nodig vindt dit te doen.

De staatssecretaris benadrukt dat het om een eerste versie gaat en dat het register nog niet perfect is. Zo zijn details over de werking van het vingerafdrukkenalgoritme nog niet vermeld, waardoor programmeurs die niet kunnen checken.

Algoritmes van de overheid zijn onder meer door de toeslagenaffaire in kwaad daglicht komen te staan. Mensen met een laag inkomen kwamen automatisch bovendrijven in een algoritme van de Belastingdienst en werden daarom gecontroleerd op fraude.