Kabinet wacht ingewikkelde puzzel om begrotingstekort te beperken

Het demissionaire kabinet, dat volgende week begint aan onderhandelingen over de begroting voor volgend jaar, moet een ingewikkelde puzzel leggen. Het Centraal Planbureau (CPB) waarschuwt donderdag dat het begrotingstekort op korte termijn flink dreigt op te lopen. Economieminister Micky Adriaansens (VVD) zei eerder deze week dat "we moeten oppassen met lastenverzwaring". Bezuinigingen liggen tegelijkertijd gevoelig bij andere coalitiepartners.

Het CPB wijst er in zijn augustusraming op dat het tekort met lopend beleid al toeneemt. "Onder andere de uitgaven aan rente, klimaat en zorg lopen op", en het lukt de overheid steeds iets beter om geplande uitgaven ook daadwerkelijk te doen. Eerst bleven bijvoorbeeld door gebrek aan arbeidskrachten nog meer bedragen op de plank liggen. "Het is daarom verstandig om het saldo niet nog verder te belasten." Eventuele nieuwe maatregelen tegen armoede, waar de Kamer om had gevraagd, mogen het tekort niet verder laten oplopen.

Het kabinet zal zich dus streng aan zijn eigen begrotingsregels moeten houden, denkt het CPB: ingrepen die geld kosten, moeten worden 'gedekt' door elders te bezuinigen, of om de lasten te verhogen. Maar binnen de regeringscoalitie wordt daarover zeer verschillend gedacht. Al voor de zomerstop van het parlement, en de val van het kabinet, bleek dat de regeringspartijen verdeeld de begrotingsonderhandelingen in zouden gaan.

Waar de VVD van Adriaansens eerder wil bezuinigen en ondernemers niet zwaarder wil belasten, ligt dat bij D66 bijvoorbeeld gevoeliger. Die partij wil liever vermogenden en bedrijven zwaarder belasten, om te voorkomen dat op bepaalde voorzieningen moet worden bezuinigd. Eigenlijk had het kabinet in het voorjaar al een besluit willen nemen over een grote bezuiniging die miljarden zou opleveren, maar daarover werden de partijen het niet eens, gaf minister van Financiën Sigrid Kaag (D66) onlangs toe.

Omdat het kabinet demissionair is, zal de begroting in principe 'beleidsarm' zijn: in de regel kondigt een gevallen kabinet op Prinsjesdag minder ingrijpende maatregelen aan. Ingrepen om het begrotingstekort te beperken, lijken wel onvermijdelijk. Het is wel de vraag in hoeverre de huidige regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie impopulaire maatregelen willen nemen, aangezien Nederland in november weer naar de stembus gaat.