Kamer krijgt tegenstrijdige adviezen over btw op groente en fruit

Het nultarief voor de btw op groente en fruit dat in het coalitieakkoord is aangekondigd, bezorgt de Belastingdienst "fiscale buikpijn", zegt beleidsadviseur Toon Vroon. Ook andere fiscalisten en gedragswetenschappers zijn kritisch. Maar gezondheidsdeskundigen spreken van een noodzakelijke stap, en wijzen op het groeiende aantal mensen met overgewicht en andere problemen als gevolg van een slecht voedingspatroon.

De Tweede Kamer liet zich maandag in vier blokken verder bijpraten over dit vraagstuk, door kenners van zowel het menselijk lichaam, het menselijk gedrag als het het fiscale stelsel. Dat leverde tegenstrijdige inzichten op. Onderzoekers van SEO Economisch Onderzoek plaatsten dit voorjaar in een rapport al vraagtekens bij het nultarief, dat mogelijk niet erg effectief zou zijn en tot veel juridisch getouwtrek kan leiden over wat nu precies groene en fruit is.

Gezondheidswetenschapper Maartje Poelman van de Wageningen Universiteit vindt het geringe effect dat dit onderzoek laat zien geen reden het niet te doen. "Als iedereen een klein beetje gezonder wordt, dan heeft dat gigantische gevolgen voor de volksgezondheid op populatieniveau", legt zij uit. "Op deze manier kunnen we zorgen dat een groep Nederlanders geen chronische ziekte ontwikkelt."

De in obesitas gespecialiseerde Rotterdamse hoogleraar Liesbeth van Rossum vergelijkt het groeiende aantal mensen dat veel te zwaar is met een bad dat volloopt. De gezondheidszorg weet tot nu toe te voorkomen dat het overstroomt, maar mede daardoor gaan de zorgkosten wel in rap tempo omhoog. Het is dus zaak het bad te laten leeglopen, maar: "dat kan alleen met de kraan dicht".

Het schrappen van de btw moet volgens de gezondheidsexperts ook niet op zichzelf staan. Het moet onderdeel zijn van een breder plan om te zorgen dat mensen gezonder willen gaan eten, en zich dat ook kunnen veroorloven. Nu lukt dat vooral mensen met hogere inkomens om aan voldoende groente en fruit te komen. Zij zouden dan ook het meeste profiteren als daar minder omzetbelasting over wordt betaald.

Fiscalisten als Vroon vrezen evenwel dat het nultarief op groente en fruit uitvoeringstechnisch een ramp wordt. Ook komt het zogeheten neutraliteitsbeginsel in het geding, dat bepaalt dat de btw geen onderscheid mag maken tussen producten die op elkaar lijken. Want welke bewerkingen en toevoegingen zijn dan toegestaan, zonder dat een product niet langer aan de criteria voldoet?

Het kabinet beraadt zich nog op de conclusies van SEO Economisch Onderzoek. Het liet eind maart weten nog voor de zomer met een reactie te willen komen.