Kinderen met dyslexie hebben moeite met lezen en schrijven, maar ze hebben geen stoornis

Het zit in de familie: zowel Tamara Vreeken, medeoprichter van HOI foundation, als haar drie kinderen, vader en broer zijn dyslectisch. Volgens haar missen we up-to-date kennis en zien we dyslexie enkel als stoornis, waardoor we voorbij gaan aan de talenten en kwaliteiten van kinderen en volwassenen die dyslectisch zijn. Dit zorgt ervoor dat 85 procent van hen een gebrek aan zelfvertrouwen heeft. “Je moet je voorstellen dat je elke dag naar je werk gaat waar je iets moet doen wat je niet kan. Hoe zou jij je dan voelen?”

Vroeger was je lui en dom en bestond er geen specifieke duiding voor dyslexie. Tamara noemt dat de 0.0 fase. Als snel volgde de 1.0 fase en werd dyslexie als stoornis gezien. “Die fase is belangrijk, want hiermee is aangetoond dat dyslexie niets met intelligentie te maken heeft. Kinderen krijgen niet langer de stempel ‘dom’ en krijgen extra hulp. Maar goed, dat er wel iets mis is met je en dat je heel hard moet werken op school, dat werd wel duidelijk.”

Volgens Tamara zitten we nog steeds in fase 1.0, terwijl we qua onderzoek al veel verder zijn. “Als je kijkt naar dyslexie 2.0, zie je daar de introductie van neurodiversiteit. Dit wil zeggen dat ieder brein anders is en dat het dyslectische brein informatie anders verwerkt. Het laat zien dat we met een diversiteit aan talent te maken hebben en dat we al die verschillende breinen nodig hebben, omdat je ook al die talenten nodig hebt. Dyslexie is meer dan alleen een stoornis en dyslectische mensen hebben bepaalde vaardigheden die we juist heel goed, met name in deze tijd, kunnen gebruiken.”

Dyslexie 2.0 is nog vaak onbekend in het onderwijs, maar ook bij ouders en bedrijven. “Op dit moment worden dyslectische kinderen nog steeds vrij negatief gelabeld. Ik heb niks tegen labelen, maar het wordt uitgelegd alsof het kind een probleem heeft. Dan hoor je leerkrachten verzuchten dat ze drie kinderen met dyslexie in hun klas hebben. Het geeft ze veel extra werk en het wordt als last ervaren. Kinderen reageren hierop door bepaalde overlevingsstrategieën in te zetten, dus dat ze vaak de lolbroek in de klas zijn, of juist de brutale, boze leerling, en soms zelfs de pestkop. Alles om de frustratie, angst en sombere gevoelens weg te drukken en zo min mogelijk te hoeven werken en dus falen."

Vanuit de HOI foundation wil Tamara met haar collega Stephanie Raber kennis brengen over de dyslexie 2.0. Het is volgens haar belangrijk dat er instituten zijn die helpen met lezen en schrijven, maar je hebt met een grote groep kinderen te maken die problemen hebben met hun zelfvertrouwen. Zonder dat vertrouwen in jezelf is het lastig leren, aldus Tamara. Beide vrouwen weten er alles van. “Het nichtje van Stephanie heeft een heel hoog IQ en is dyslectisch. Ze wordt gezien voor wat ze niet kan in plaats van voor wat ze wel kan. Ik wilde graag mijn zoon meer zelfvertrouwen geven, zodat hij weer met plezier kan leren. Ik kon niets vinden hiervoor, Stephanie ook niet. Toen zijn we zelf in 2016 met de stichting gestart.”

Ze hebben een lesprogramma uit Amerika naar Nederland gehaald en zijn dit nu aan het uitrollen door heel Nederland. “Het programma richt zich op het verbeteren van het zelfvertrouwen bij dyslectische kinderen door te focussen op waar je goed in bent. Zo heeft bijvoorbeeld een groot deel een sterk ontwikkeld episodisch geheugen. Mensen met dyslexie zijn goed in verhalen onthouden. Feitelijkheden waar geen verhaal om heen zit, is lastig voor hun, zoals de tafels onthouden. De boodschap van het programma is om dyslexie als kans te zien.”

Het programma richt zich op vier krachten, ook wel talenten, waarin dyslectische mensen in een of meerdere bovengemiddeld goed zijn. Deze staan in het boek Dyslexie als kans omschreven, zoals het denken in mogelijkheden, verrassende verbanden leggen en verrassende ideeën hebben; tijdsgerichte denkvaardigheid en een groot probleemoplossend vermogen; beeld denken, waarbij je als het ware het geheugen van de familie bent en gebeurtenissen in detail kan onthouden; driedimensionaal denkvermogen, je ziet een plattegrond van bijvoorbeeld een huis meteen driedimensionaal voor je. "Het is verwonderlijk dat veel architecten dyslectisch zijn."

Mensen met dyslexie zien kansen, aldus Tamara, en kijken ver vooruit. “ze hebben niet veel tussenstappen nodig om het eindresultaat te zien. Ze zijn vaak gevoelig, zijn vaak goede vrienden hebben een sterk empathisch vermogen. Veel ondernemers en veertig procent van de selfmade miljonairs zijn dyslectisch. Het lesprogramma gaat over ondernemen. De kinderen bedenken in kleine groepjes een product of dienst, iets wat er nog niet is, en daar komen geweldige ideeën uit voort. Echt mind blowing.”

Wat is Tamara haar boodschap? “Kinderen moeten zoveel woordjes in een minuut kunnen lezen, een kriem voor veel dyslectische basisschool leerlingen. En op de middelbare school vraagt niemand er meer naar. Dit en andere vaardigheden waar ze veel moeite mee hebben omdat ze dyslectisch zijn, bepaalt toch vaak wel het niveau van hun middelbare school doorverwijzing, merken wij. Dit laat mij zien dat er iets mag veranderen in het onderwijs en dat er te weinig kennis is over dyslexie. Ze hebben moeite met leren lezen en schrijven, maar ze hebben geen stoornis. Ze hebben een ander werkend brein dat zowel voordelen als nadelen heeft. Mijn advies aan leerkrachten is: kijk naar wat dyslectische kinderen kunnen, maar dit geldt eigenlijk voor alle labels. Focus je op het zelfvertrouwen, zodat de kinderen met plezier willen leren.”