Klokkenluider atoomdiefstal laakt vooral gevolgen voor de wereld

Klokkenluider Frits Veerman maakt zich nog steeds druk om de diefstal bij Urenco in Almelo van geheime atoominformatie door de Pakistaanse kerngeleerde Abdul Khan begin jaren 70 van de vorige eeuw. En vooral omdat dit in zijn ogen mogelijk werd gemaakt door de overheid en anderen die met deze nucleaire technologie bezig waren. Hij denkt na over een schadeclaim. Maar het meest dwars zit hem dat Nederlandse staatsgeheimen in verkeerde handen vielen en dat dit grote invloed heeft gehad op de rest van de wereld. "Dat Nederland dit toeliet, welk land doet dat nou? Het maakte me angstig."

Door de spionage kon Pakistan een atoombom maken. Khan heeft jaren later toegegeven dat hij de atoominformatie heeft doorgespeeld aan Iran, Libië en Noord-Korea, op verzoek van de Pakistaanse regering. Voor Veerman staat vast dat Nederland het non-proliferatieverdrag schond. Dat houdt in dat landen geen kernwapens verspreiden. "Kijkt u eens naar de internationale samenleving. In Iran staan centrifuges voor de verrijking van uranium, van Nederlandse oorsprong, gelooft u mij maar." Veerman, 75 jaar inmiddels en "nog gezond", wijst op de bedreigingen van Israël door Iran.

Het Huis van Klokkenluiders erkende dinsdag dat Veerman ruim veertig jaar geleden terecht en op de juiste manier, meerdere keren, melding maakte van mogelijke diefstal. Hij deed dat niet alleen bij het bedrijf maar ook bij de geheime diensten. Veermans zegt dat hij dat moest, omdat onderdeel van zijn screening was dat hij staatsgeheimen moest bewaken. Hij kon goed opschieten met Khan - "echt een aardige man" - dus hij ging niet over één nacht ijs. Maar het bedrijf deed niets met de meldingen. Nadat Khan na een vakantie in Pakistan niet was teruggekeerd, bleken zijn vermoedens over de spionage juist. Maar tot zijn verbazing werd Veerman zelf aangepakt. Onderzoek naar Khan kwam er pas rond 1980 op verzoek van de Tweede Kamer. Het liep uiteindelijk dood in de rechtbank.

De techneut moest ander, simpel werk doen en werd enkele jaren later ontslagen. Twee dagen zat hij vast in de Bijlmerbajes, waar tal van ambtenaren en rijksrechercheurs hem "vertelden dat hij zich te veel met de situatie had bemoeid en dat hij zijn mond erover moest houden". Hij verhaalt over Italië waar hij op de autoweg zonder reden omsingeld werd door zwaar bewapende militairen. In de Verenigde Staten werd hij verhoord door de FBI. Hij kreeg amper werk en als hij een klus deed, keek de veiligheidsdienst om de hoek, stelt Veerman. Vanwege deze nasleep overweegt hij een schadeclaim tegen de Staat. Of dat om miljoenen gaat, kan hij niet zeggen.