Koopmans: zorgen om vaccins bij nieuwe omikronvarianten

De nieuwe omikronvarianten die in Zuid-Afrika de kop op hebben gestoken, BA.4 en BA.5, zouden weleens beter bestand kunnen zijn tegen de bestaande vaccins dan de eerdere varianten van het coronavirus. Dat zei viroloog Marion Koopmans donderdag bij het radioprogramma Sven Op 1. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ziet "vooralsnog geen heel alarmerende signalen".

BA.4 en BA.5 hebben in delen van Zuid-Afrika de overhand gekregen, hetgeen betekent dat ze 'fitter' zijn dan andere varianten. Virusvarianten zitten in een soort permanente wedloop met elkaar, legde Koopmans nog eens uit. Het is volgens haar niet uitgesloten dat deze nieuwe varianten besmettelijker zijn doordat ze per infectie meer virus uitscheiden, maar dat is nog niet wetenschappelijk vastgesteld. Bestaande antistoffen zouden ook minder goed kunnen werken bij een besmetting met een van de nieuwelingen. "Daar zit nu onze zorg."

Nu ze in Zuid-Afrika dominant worden, kun je er volgens Koopmans "donder op zeggen" dat ze zich ook al elders in de wereld bevinden. Als de situatie in Zuid-Afrika weer voorspellend is, dan gaan de nieuwe varianten hier ook circuleren en domineren. Dan wordt de vraag "prangend" in hoeverre de bevolking ertegen bestand is door vaccinaties en eerdere besmettingen.

Het RIVM benadrukt dat het de ontwikkelingen rond nieuwe varianten op de voet volgt. "We hebben met de omikron-varianten BA.1 en BA.2 ook gezien dat ze besmettelijker waren. Dat zou hiermee ook kunnen gebeuren, hoewel toenemende besmettingen ook op toeval kunnen berusten. De grote vraag is of nieuwe varianten ook ziekmakender zijn", legt een woordvoerder van het instituut uit. Op basis van wat nu bekend is, gaan in Bilthoven nog geen alarmbellen af.

Mochten schadelijker varianten van het coronavirus de kop opsteken, dan leert de ervaring tot nu toe dat vliegverboden zo'n variant uiteindelijk niet buiten de deur kunnen houden. "Tegenhouden lukt niet in een open land als Nederland. In het beste geval kun je de introductie wat vertragen", vat de woordvoerder van het RIVM eerder onderzoek samen.

Als een coronavariant extra besmettelijk of schadelijk is, merkt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die aan als "variant of concern" (VOC). Dat predikaat geldt ook voor omikron én zijn diverse subvarianten. Dit virustype besmet meer mensen dan de deltavariant die ervoor dominant was, maar heeft als grote voordeel dat mensen er doorgaans minder ziek van worden.