Meerderheid Nederlanders voor extra stemdagen

Ruim de helft van de Nederlanders vindt dat het voor iedereen mogelijk moet zijn om bij toekomstige verkiezingen meerdere dagen, of per brief te kunnen stemmen. Dat blijkt uit enquêteonderzoek van het ANP, uitgevoerd in samenwerking met Kieskompas.

Tijdens de afgelopen twee verkiezingen mocht er vanwege corona verspreid over drie dagen gestemd worden. Ook mochten 70-plussers bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 per brief stemmen. Meer dan een miljoen ouderen deden dat toen. Ook tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 waren er drie stemdagen.

Nu de coronamaatregelen zijn afgeschaft, zijn ook de meerdere stemdagen van tafel. Toch vindt zo'n 53 procent van de Nederlanders het toevoegen van extra stemdagen en het herinvoeren van de mogelijkheid tot briefstemmen een goed idee. Ongeveer een kwart van de Nederlanders is tegen. Eenzelfde deel staat er neutraal in, of heeft er geen mening over.

Het toevoegen van extra stemdagen en de optie tot briefstemmen werd tijdens corona met name geïntroduceerd voor kwetsbaren en ouderen. Desondanks valt op dat ouderen niet vaker dan jongeren voor herinvoering van de meerdaagse verkiezingen zijn. Onder alle leeftijdsgroepen is net iets meer dan de helft van de Nederlanders voor.

Wel zijn er verschillen te zien op basis van stemgedrag. Onder stemmers van Volt is zo'n acht op de tien voor, onder stemmers van FVD, SGP en CU is dat minder dan vier op de tien. Over het algemeen zijn linkse stemmers eerder voor het toevoegen van extra stemopties, dan mensen die op een rechtse partij stemmen.

Ondanks de maatregelen lag de opkomst tijdens de verkiezingen in coronatijd niet beduidend hoger dan tijdens eerdere edities. Ook berekende het ministerie voor Binnenlandse Zaken eerder dat het uitsmeren van stemmen over verschillende dagen 10 tot 15 miljoen euro extra per verkiezing kost.

Minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) zegt via haar woordvoerder niet van plan te zijn om briefstemmen in te voeren. Dat brengt "een hele nieuwe wijze van stemmen mee en is een zeer grote verandering van het verkiezingsproces", zegt ze. "Daarnaast zijn er risico’s op schending van een aantal waarborgen waar het verkiezingsproces aan dient te voldoen."

Kamerleden van D66 en PvdA hebben een wetsvoorstel ingediend om vervroegd stemmen wel mogelijk te maken. Dit voorstel moet nog worden behandeld in de Eerste en Tweede Kamer.

Het enquêteonderzoek is uitgevoerd tussen 24 februari en 6 maart, en werd ingevuld door een representatieve groep van ruim 2400 Nederlanders.