'Mensen houden zich te weinig aan beperkingen, risico opleving'

Mensen gedragen zich nu alsof de aangekondigde verruiming van de coronamaatregelen van eind juni al is doorgevoerd. En dat daarna de basismaatregelen meteen van tafel zijn, constateren deskundigen in de Tweede Kamer. "De boodschap dat we er nog niet zijn, komt niet aan". De experts waarschuwen daarom voor nieuwe oplevingen van het coronavirus, ook al zijn die kleiner dan de vorige omdat veel mensen al (deels) zijn ingeënt. Ook na vaccinatie kunnen mensen het virus onder de leden hebben.

Dat mensen zich massaal niet meer veel lijken aan te trekken van de beperkingen, ligt onder meer aan de falende risicocommunicatie van de overheid, zegt Alex Burdorf, hoogleraar maatschappelijke gezondheidszorg aan het Erasmus MC in Rotterdam. Die moet en kan veel beter. "We leggen maatregelen uit en dan doen we niks en wachten we af", aldus Burdorf. Maar dat werkt niet, beseft hij, want het gedrag van mensen laat zich niet zo makkelijk sturen. Nederland moet volgens hem "als een speer zoveel mogelijk leren van de afgelopen periode, om te weten hoe de coronamaatregelen hebben gewerkt." Hij vindt dat instanties als RIVM en OMT moeten worden verrijkt met gedragswetenschappelijke inzichten.

De Kamerfracties lieten zich maandag bijpraten door deskundigen op verschillende terreinen over de manier waarop Nederland zich zou moeten voorbereiden op de volgende fase in de coronapandemie of zelfs een volgende pandemie. Daarvoor is het volgens de experts nodig om stevig in te zetten op publieke gezondheidszorg en preventie. Ook moet meer gebeuren om armere landen van de wereld te helpen met de vaccinatie, omdat daar mutanten veel kans krijgen om zich te ontwikkelen. Vanwege alle onzekerheden met het huidige coronavirus, mogelijke varianten en de werking van de huidige vaccins is volgens hen niet goed te voorspellen welke kant het nu opgaat in Nederland.

De GGD'en zullen om die reden de komende zomermaanden de testcapaciteit en bron- en contactonderzoek nog niet afschalen, zei GGD-koepel voorzitter André Rouvoet tegen de Kamerleden. Op zijn vroegst gebeurt dat aan het eind van het derde kwartaal. In verband met de mogelijkheid van virusmutanten moeten de GGD'en in het najaar ook nog in staat zijn om brandhaarden snel in te dammen, aldus Rouvoet. Ook is het risico van clusterbesmettingen groter in gebieden waar mensen niet gevaccineerd zijn. Wel lijkt de vaccinatiebereidheid in Nederland tot nu toe groter dan in andere landen.