Minister Bruins Slot en Kamer worstelen met herstel vertrouwen

Minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) ziet het als een van haar belangrijkste opdrachten om de verbinding met de samenleving te herstellen. Prima en hard nodig vindt de Tweede Kamer, maar hoe gaat ze dat doen nu er nog steeds veel misgaat in het overheidshandelen, de uitvoering nog steeds vastloopt en waar burgers nog steeds de dupe van worden. "Mooie woorden van de minister, maar ik worstel er mee. Mooie woorden moeten we nakomen", zei CDA-Kamerlid Inge van Dijk. De minister deelt die zorgen, erkende Bruins Slot tijdens de begrotingsbehandeling van Binnenlandse Zaken.

"Ik heb zorgen en ik zie de rapportcijfers", zei Bruins Slot, die haar niet koud laten. Uit het jaarlijkse Prinsjesdag-onderzoek van EenVandaag rolde een rapportcijfer van 3,3 voor het kabinet-Rutte IV en uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) bleek dat vertrouwen in het nieuwe kabinet laag is. Normaal gesproken leeft het vertrouwen op bij de start van een kabinet. Dit betekent dat het kabinet niet moet stilzitten, maar "juist moet werken aan een betrouwbare overheid", benadrukt de bewindsvrouw.

Ze wil onder meer ambtenaren meer beleidsvrijheid in de uitvoering geven, waarbij ambtenaren meer dan nu naar de persoonlijke omstandigheden kunnen kijken op basis waarvan ze "een andere afweging kunnen maken". Bruins Slot erkent volmondig dat (nog steeds) zaken fout gaan en wil het tij keren. "Alles staat of valt bij een betrouwbare overheid."

Daar is de Kamer het mee eens, maar er moet echt meer werk van worden gemaakt, stelde onder meer de SGP. "Op bepaalde plekken in onze democratische rechtsstaat is sprake van betonrot", zei Roelof Bisschop. Hij noemde daarbij de uithuisplaatsingen van kinderen, de toeslagen- en de stikstofaffaire. Hierbij handelt de overheid in strijd met de rechtstaat, zei Bisschop. "De overheid kan blijkbaar meer maken dan de individuele burger", zei Laura Bromet (GroenLinks).

De weigering van het ministerie van VWS om sms-verkeer tijdens de coronacrisis openbaar te maken, ondanks een uitspraak van de rechter, is in het licht van een betrouwbare en transparante overheid onacceptabel, noemde Renske Leijten (SP). VWS moet op last van de rechter een dwangsom van 150 euro per dag betalen aan de Volkskrant, die met een beroep op de Wet open overheid het sms-verkeer heeft opgevraagd. Om politieke redenen bepaalt VWS het moment waarop het transparant wil zijn, is de kritiek van Leijten, terwijl de belastingbetaler opdraait voor die dwangsom.

Volgens Bruins Slot is er geen sprake van politieke onwil, maar is het "een enorme klus".