Minister schoof Muur van Mussert op lange baan

De vervallen en bedreigde Muur van Mussert in Lunteren moet nog lang wachten op de monumentstatus, omdat oud-minister Jet Bussemaker (Cultuur) ervoor koos de beslissing op de lange baan te schuiven. Dit ondanks sterk aandringen van de gemeente Ede en de wens van de eigen experts om het unieke NSB-complex sneller te beschermen. De muur ligt politiek gevoelig.

Dat blijkt uit documenten die op verzoek van het ANP zijn vrijgegeven. Bussemaker besloot in augustus om niet te starten met de aanwijzing als rijksmonument, maar eerst een langdurige 'verkenning’ te beginnen die pas eind 2018 klaar is. Het ministerie ontkende toen tegenover journalisten dat de beslissing voorlag.

Voor het vooroorlogse complex dreigt inmiddels de sloophamer. De eigenaar wil het afbreken. Historici willen het bouwwerk juist behouden. De muur herinnert aan een zwarte bladzijde. De NSB hield er massabijeenkomsten en NSB-leider Anton Mussert schaarde zich er in 1940 in zijn 'Hagespraak der Bevrijding’ aan de kant van de Duitse bezetter.

Al in 2015 schrijven experts van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat rijksbescherming nodig is. Erfgoedverenigingen hadden hierom verzocht. Ondanks ,,warme pleidooien’’ krijgen de ambtenaren het er echter ,,echt niet doorheen’’ bij hun bazen. Maar eind 2016 lijkt er een doorbraak te zijn, als de dienst de muur ,,eigener beweging’’ toch gaat aanwijzen.

Begin dit jaar loopt dat spaak. Directeur Susan Lammers wil het eerst voorleggen aan minister Bussemaker. ,,Dit ligt zeer gevoelig. Op alle commotie die erover ontstaat zal de minister bevraagd worden’’, aldus Lammers. Niet veel later volgt de beslissing dat het toch niet doorgaat.

Het bevreemdt de ambtenaren, die al veel voorwerk hebben gedaan. ,,Nou moe, ik vind dit lastig te verkopen. Ik denk ook niet dat de wethouder hier blij mee is’’, aldus een van hen over het ingrijpen van hogerhand. De Edese wethouder Johan Weijland (D66) heeft zich dan al jaren achter de schermen ingezet voor rijksbescherming. In juni doet hij nog een ultieme poging om Bussemaker over de streep te trekken. In de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum geeft hij haar een brandbrief.

Bussemaker zegt de kwestie niet te kennen. In augustus besluit ze met de ondertekening van een nota, waarin de politieke gevoeligheid nog een keer is benadrukt, het Edese verzoek niet te honoreren.

Het ministerie laat weten: ,,We zijn terughoudend in het aanwijzen van rijksmonumenten. Monumenten worden in de regel beschermd op basis van een programma, na een zorgvuldige verkenning.''