Nachtwacht voor even in oorspronkelijke grootte te zien

In het Rijksmuseum is de komende drie maanden de volledige Nachtwacht te zien zoals Rembrandt het stuk in 1642 voltooide. Vier delen die er in het verleden af zijn gesneden, zijn met behulp van kunstmatige intelligentie gereconstrueerd. Deze delen worden tijdelijk rondom De Nachtwacht gemonteerd en aan het publiek getoond.

Het schilderij werd in 1715 kleiner gemaakt, toen het werd verplaatst naar de Kleine Krijgsraadkamer van het toenmalige stadhuis, het huidige Paleis op de Dam. Het was te groot voor zijn nieuwe plek tussen twee deuren. Daarom werd aan alle kanten een stuk van het doek afgesneden, het grootste deel aan de linkerzijde. De afgesneden stukken van De Nachtwacht zijn nooit teruggevonden.

Dankzij een 17e-eeuwse kopie van De Nachtwacht is bekend hoe het volledige schilderij er oorspronkelijk uitzag. Het team van het Rijksmuseum leerde aan 'kunstmatige neurale netwerken', die de hersenen nabootsen, de schildertechniek en het kleurgebruik van Rembrandt. De computer kon vervolgens de ontbrekende delen namaken in de stijl van de meester. Het werkte zo goed, vertelt Senior Scientist Robert Erdmann, dat "het systeem zelfs leerde om de craquelé erbij te hallucineren".

Er zijn belangrijke verschillen tussen het werk zoals we het kennen en het totale schilderij. Zo blijken er links nog drie figuren op een brug te zien, twee schutters en een kind. De twee belangrijkste schutters, kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburch, staan niet centraal, maar rechts van het midden. "Dankzij deze reconstructie zien we dat de compositie die Rembrandt schilderde nog veel dynamischer was. Het is geweldig nu met eigen ogen De Nachtwacht te kunnen ervaren zoals Rembrandt het bedoeld heeft", zegt directeur Taco Dibbits. "Het schilderij ademt meer met de toegevoegde stukken."

Het wereldberoemde schuttersstuk is sinds de zomer van 2019 onderwerp van onderzoek. Dat moet uitmonden in de restauratie van het werk. Deze zomer wordt beslist hoe de opknapbeurt wordt aangepakt. De werkzaamheden aan De Nachtwacht gebeuren voor de ogen van het publiek. Het schilderij hangt in een speciale glazen ruimte waar te zien is hoe eraan wordt gewerkt.