Nederland naar stembus op ongekend spannende verkiezingsdag

Woensdag gaan de stembureaus open voor een van de spannendste Tweede Kamerverkiezingen in jaren. Voor het eerst in ruim twee decennia staat geen zittende premier op het stembiljet. Drie, misschien zelfs wel vier partijen kunnen na woensdag de grootste worden: VVD, GroenLinks-PvdA, PVV en NSC. De overige partijen krimpen flink of blijven klein volgens de jongste peilingen.

De afgelopen dagen kwam de campagne tot een kookpunt, met felle debatten en onderlinge verwijten tussen partijleiders. De PVV steeg flink in de peilingen, en de nieuwe partij NSC zakte weer wat weg. GroenLinks-PvdA lijkt te profiteren van de goede score van rechtse partijen: volgens opiniepeilers kiezen relatief veel strategische stemmers voor de linkse combinatie, om één linkse partij zo groot mogelijk te maken. Daarmee hopen deze strategische kiezers een "knetterrechts" kabinet te voorkomen.

De peilingen kunnen er overigens flink naast zitten en de laatste debatten kunnen nog effect hebben, is bij vorige verkiezingen gebleken. Duidelijk is wel dat het politieke landschap er na woensdag flink anders uit zal zien, alleen al door de komst van NSC.

Waar de campagne relatief rustig begon en partijen de nadruk legden op het inhoudelijke debat, werden de tv-debatten naarmate de verkiezingen naderden steeds feller. Lijsttrekkers haalden hard uit en vielen elkaar ook vaker persoonlijk aan. Zo ook in het slotdebat van de NOS van dinsdag. Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Pieter Omtzigt (NSC) haalden uit naar VVD-leider Dilan Yeşilgöz vanwege de rol van de VVD in recente schandalen, rond de toeslagen en Groningen. Yeşilgöz vroeg juist Timmermans verantwoordelijkheid te nemen voor zíjn periode als minister in het kabinet-Rutte II.

In datzelfde debat stelde PVV-leider Geert Wilders premier te willen worden van "alle Nederlanders", iets wat met argwaan werd ontvangen door andere partijen. Zij wijzen naar het verbod op moskeeën en de koran waarvoor zijn partij in haar verkiezingsprogramma pleit.

Waar de populariteit van Omtzigts nieuwe partij NSC in eerste instantie de campagne bepaalde, speelde Wilders de afgelopen dagen een steeds grotere rol door zijn snelle opmars in de peilingen. Dit terwijl veel partijen niet met hem willen samenwerken, waaronder NSC. De VVD sluit samenwerking met de PVV niet meer volledig uit, maar Yeşilgöz wil niet in een eventueel kabinet-Wilders I stappen.

In de campagne sorteerden veel partijleiders in de media al voor op de formatie. Zo wil Timmermans heel graag meeregeren, maar liever niet als de VVD de grootste wordt. NSC wedde aanvankelijk op twee paarden, maar ziet zowel met de VVD als met GroenLinks-PvdA ook grote verschillen.

Hoe de nieuwe Tweede Kamer er ook uit zal komen te zien, de formatie zal een lastige puzzel worden. Het is dan ook nog maar de vraag wanneer er daadwerkelijk een nieuwe ministersploeg op het bordes zal staan én natuurlijk welke premier er naast de koning op dat bordes zal verschijnen. Mocht dat Yeşilgöz worden, dan is ze de eerste vrouwelijke premier van Nederland.