Nederlandse staat aangeklaagd om houding in Gaza-oorlog

Meerdere hulp- en mensenrechtenorganisaties klagen de Nederlandse staat aan om de houding van Nederland ten opzichte van Israël en de oorlog in Gaza. De organisaties vinden dat Nederland medeverantwoordelijk is voor "schendingen van het oorlogsrecht en een collectieve bestraffing van de Gazaanse burgerbevolking" vanwege de wapenexport naar Israël.

Het kort geding wordt voorbereid door Oxfam Novib, Amnesty International, PAX en The Rights Forum. Zij worden daarin bijgestaan door advocaten Liesbeth Zegveld en Thomas van der Sommen. In het kort geding eisen ze dat de regering in lijn gaat handelen met onder meer de eigen beleidskaders, (grond)wettelijke verplichtingen en internationale afspraken. Want dat gebeurt nu niet, stellen ze.

Volgens de organisaties weigert de regering Israël bijvoorbeeld publiekelijk aan te spreken op wat zij zien als "evident ernstige schendingen van het oorlogsrecht". Daarbij komt dat Nederland onlangs nog onderdelen voor F-35-gevechtsvliegtuigen aan Israël zou hebben geleverd. Volgens NRC waarschuwden juristen van Buitenlandse Zaken daarbij voor mogelijke risico's op schendingen van het oorlogsrecht.

Ook halen de organisaties een ander artikel van NRC aan over een vertrouwelijk stuk van de defensieattaché op de Nederlandse ambassade in Tel Aviv, waarin staat dat Israël "onevenredig geweld" gebruikt in de oorlog met Hamas.

"Het is voor ons een ongekende stap om naar de rechter te stappen, maar als het nodig is dan is het helaas niet anders", zegt directeur Michiel Servaes van Oxfam Novib. Het is volgens hem haast niet te bevatten dat de bombardementen in Gaza waardoor de hulpverlening "onmogelijk" wordt gemaakt met Nederlandse militaire steun plaatsvinden.

Volgens Dagmar Oudshoorn van Amnesty International presenteert Nederland zichzelf graag als voorvechter van het internationaal recht. "Maar onze regering verliest op dit moment iedere geloofwaardigheid." Ze vindt dat evidente schendingen zoals de gedwongen verplaatsing van de bevolking en het bombarderen van scholen, ziekenhuizen en journalisten niet worden benoemd. "En door wapenonderdelen te leveren, loopt Nederland risico medeplichtig te worden aan schendingen van het internationaal humanitair recht."

Martje van Nes van PAX wijst erop dat (wapen)export strikt verboden is "wanneer militaire goederen kunnen bijdragen aan schendingen van mensenrechten of het internationaal humanitair recht".

Minister Hanke Bruins Slot (Buitenlandse Zaken) wil niet op de rechtszaak vooruitlopen, zegt ze in een reactie.