Nog vier zwaartekrachtgolven gemeten
03 dec 2018, 13:43 • Landelijk
Wetenschappers hebben nog vier zogeheten zwaartekrachtgolven gemeten. Dat zijn trillingen in de grondvesten van het heelal. Volgens het Amsterdamse instituut Nikhef, dat meedoet aan het onderzoek, zijn inmiddels elf van zulke golven waargenomen.
De golven waren al eerder opgepikt, maar werden toen niet herkend. Toen de wetenschappers terugkeken naar de oude metingen, zagen ze de golven alsnog. Een van de signalen werd op 29 juli vorig jaar opgepikt. De golf bleek afkomstig van twee zwarte gaten die zo'n 5 miljard jaar geleden op elkaar waren gebotst. Bij elkaar waren ze 85 keer zo zwaar als onze zon. De botsing slingerde een enorme hoeveelheid energie weg door het heelal. De botsing gebeurde op 8,8 miljard lichtjaar afstand van de aarde en daarmee is het de verste golf die tot nu toe is opgepikt. De drie andere nieuwelingen zijn in augustus 2017 ontdekt.
Albert Einstein opperde zo'n honderd jaar geleden dat het heelal bestaat uit ruimte en tijd. Die vormden volgens hem één geheel, dat hij ruimtetijd noemde. Deze is de ruggengraat van het heelal. Bij een grote gebeurtenis kan ruimtetijd iets uitrekken of krimpen, en die golf trekt het hele heelal door, te vergelijken met de rimpels in een vijver wanneer iemand er een steen in gooit. Dat gebeurt bijvoorbeeld als zwarte gaten of neutronensterren botsen.
Het gelijk van Einstein is pas nu te bewijzen, met extreem gevoelige detectoren. Daarin schijnen laserstralen door kilometerslange armen. Als een zwaartekrachtgolf langs de aarde trekt, verschuift de straal een miljoenste van een miljoenste van een miljoenste van een meter. Drie detectoren zijn in staat om de golven te meten: twee in de Verenigde Staten en een in Italië.
De onderzoeksinstellingen gaan volgend jaar weer zoeken naar zwaartekrachtgolven. Nederlandse universiteiten hopen dat er over een paar jaar een nieuwe detector onder de heuvels van Limburg kan worden gebouwd, de Einstein Telescoop.
De bedenkers van de detectoren kregen er vorig jaar de Nobelprijs voor de Natuurkunde voor.
