Noodopvang kost COA dubbel zoveel geld als normale opvang

Noodopvang voor asielzoekers kost Nederland twee keer zoveel geld als reguliere opvang. Dat concludeert het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in het financiële eindrapport van 2022. Vorig jaar moest het COA door een chronisch tekort aan opvangplekken flink investeren in tijdelijke opvangplekken. Dat is terug te zien in de eindafrekening: de kosten voor asielopvang stegen van ongeveer 725 miljoen in 2021 naar ruim 1,5 miljard euro in 2022.

Aan het begin van 2022 telde het COA 36.000 mensen in de asielopvang. Aan het eind van het jaar was dit aantal opgelopen naar 52.000 bewoners. Oorzaken waren nieuwe asielaanvragen en de stagnatie van de doorstroom in de asielopvang. Nu nog wachten meer dan 10.000 mensen al langer dan drie maanden op een woning in een gemeente.

Door het tekort aan reguliere opvangplekken moest het COA investeren in tijdelijke plekken. Deze (crisis)noodopvanglocaties kosten gemiddeld 53.400 euro per bewoner. Daaronder vallen de kosten voor huisvesting, gezondheidszorg, levensonderhoud en personele kosten. Kosten voor een reguliere opvangplek kwamen in 2022 uit op 27.100 euro.

De groei van de kostenpost wordt mede veroorzaakt door de locaties van de noodopvang. Mensen worden in hotels, hallen, schepen of tenten geplaatst, locaties die volgens het COA wel duurder, maar niet beter zijn. Het ontbreekt er vaak aan ruimte, goede voorzieningen en veiligheid voor zowel bewoners als personeel. Dat de locaties regelmatig sluiten en weer openen zorgt bovendien voor onrust.

De cijfers bevestigen volgens het COA de noodzaak te investeren in stabiele opvanglocaties. Het demissionair kabinet stemde al in om de vaste opvangcapaciteit geleidelijk uit te breiden naar 41.000 plekken. Maar het COA heeft gemeenten nodig om "voldoende, langdurige en kwalitatief volwaardige opvangplekken te realiseren", zo benadrukt het nogmaals in de financiële eindverantwoording. De spreidingswet "gaat hierbij enorm helpen", stelt het orgaan, doelend op de wet die gemeenten tot opvang kan dwingen.

Ook VluchtelingenWerk Nederland heeft alle hoop gevestigd op instemming met de spreidingswet vanuit de Eerste Kamer en daarmee een evenredige verdeling van de asielopvang over het land. Vooruitlopend daarop doet de organisatie - net als het COA in eerdere verzoeken - dinsdag opnieuw een oproep aan gemeenten om solidair te zijn met vluchtelingen en asielzoekers. Het is al dagen te vol in het aanmeldcentrum in Ter Apel en bij gebrek aan opvangplekken is er kans dat mensen buiten moeten wachten of slapen deze winter. "Een bed is het minste wat we vanuit medemenselijkheid voor hen kunnen doen."