NVJ: duikeling Nederland op ranglijst persvrijheid zorgwekkend

De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) vindt het zorgwekkend dat Nederland dit jaar meer dan twintig plekken is gezakt op de ranglijst van persvrijheid. "Dit is een enorme duikeling. Het is zorgwekkend dat we zo zijn gedaald", laat Paul Teixeira van de NVJ weten.

Nederland daalt van de 6e naar de 28e plek op de jaarlijkse index, opgesteld door Reporters Sans Frontières (RSF). Sinds 2002 stond Nederland altijd in de top 10. Volgens RSF neemt de agressie tegen journalisten in ons land toe, ondanks dat er relatief gunstige omstandigheden voor persvrijheid zijn.

De organisatie gebruikt een aantal indicatoren om de ranglijst samen te stellen. Zo wordt de mate van persvrijheid in de 180 onderzochte landen niet alleen bepaald door hoe politiek, economisch en juridisch onafhankelijk journalisten zijn, maar speelt ook veiligheid een grote rol. Dit jaar gebruikte RSF een iets andere methode, om beter rekening te houden met nieuwe uitdagingen, zoals digitalisering, zo staat in het rapport. Zo is de vragenlijst die werd verspreid onder honderden journalisten, academici en mensenrechtenverdedigers geüpdatet en werden de eerder genoemde indicatoren voor persvrijheid anders samengesteld, waardoor de categorie veiligheid zwaarder meeweegt.

De duikeling van 22 plekken is echter niet volledig te wijten aan die aangepaste methode, want het gaat in Nederland achteruit met de veiligheid van journalisten, ziet Teixeira. Zo kreeg PersVeilig het afgelopen jaar 272 meldingen binnen van journalisten die waren lastiggevallen, werden geïntimideerd of te maken kregen met geweld. In 2020 stond de teller nog op 121 meldingen.

Daarnaast moet niet worden onderschat dat ook de politiek in Nederland kan bijdragen aan bepaalde beeldvorming over journalisten, aldus de NVJ-woordvoerder. "In Nederland is de inmenging van de overheid in de journalistiek godzijdank niet vergelijkbaar met die in Noord-Korea of Rusland, maar er zijn zeker incidenten." Bijvoorbeeld een overheidsinstantie die kritiek uit op het werk van onderzoeksjournalisten, of journalisten "tuig van de richel" noemen. "Het is misschien een geuzennaam, maar het heeft geen positieve invloed."

Om de situatie in Nederland te verbeteren zou de politiek moeten stoppen met het bekritiseren van de journalistiek, vindt de zegsman. "Maar ook de journalistiek kan de hand in eigen boezem steken en het publiek meer laten zien hoe het nieuws tot stand komt en welke keuzes er worden gemaakt. Het zal niet ieders wereldbeeld direct veranderen, maar het draagt hopelijk wel bij."