Ombudsman kritisch over aanhouding journalist bij XR-demonstratie

DEN HAAG (ANP) - De politie had Volkskrantjournalist Mac van Dinther niet mogen oppakken bij een demonstratie van Extinction Rebellion in de herfst van 2021, vindt Nationale ombudsman Reinier van Zutphen. "De politie heeft met de aanhouding het recht op vrije nieuwsgaring en persoonlijke vrijheid geschonden." De ombudsman wil dat politie, OM en de journalistiek met elkaar in gesprek gaan.

Bij een klimaatprotest van XR in Den Haag in oktober 2021 deed Van Dinther verslag voor de krant. Daar werd hij aangehouden. De Nationale ombudsman deed onderzoek naar de zaak, nadat de verslaggever een klacht had ingediend. Van Dinther droeg volgens de ombudsman tijdens de demonstratie een politieperskaart, waarmee journalisten zich tegenover de politie kunnen onderscheiden van demonstranten. Toch werd hij aangehouden vanwege het hinderen en beledigen van de politie. Het Openbaar Ministerie (OM) besloot Van Dinther niet verder te vervolgen.

"Met de arrestatie werd het de journalist onmogelijk gemaakt om verder verslag te doen van wat er ter plekke gebeurde", concludeert de ombudsman nu. Journalisten vervullen volgens van Zutphen "een belangrijke rol in onze democratische rechtsstaat. Het is van groot belang dat zij verslag kunnen doen. Zeker wanneer het gaat om kritiek op overheidsbeleid zoals bij deze demonstratie het geval was."

De ombudsman is ook kritisch op de handelswijze van het OM. Die kan besluiten om een journalist na aanhouding niet verder te vervolgen. De reden om niet te vervolgen wordt door het OM gemeld in een code. Die codes kunnen alsnog gevolgen hebben voor iemand, zoals bij de aanvraag van een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). De ombudsman benadrukt niet te gaan over welke codes het OM zou moeten gebruiken, maar vraagt wel om met betere uitleg aan betrokkenen te komen.

De ombudsman hoort vaker van journalisten die tijdens hun werk worden aangehouden. Van Zutphen waarschuwt voor de gevolgen van deze manier van handelen door de politie. Journalisten kunnen op hun hoede raken, "wat onafhankelijke berichtgeving in gevaar brengt". OM en politie moeten met de Nederlandse Vereniging van Journalisten in gesprek om de verhoudingen structureel te verbeteren, vindt de ombudsman. Daar kan Van Zutphen de partijen niet toe dwingen, maar volgens een woordvoerster zal de ombudsman wel in de gaten houden of het gesprek gaat plaatsvinden.