Onderzoek: nieuwe PVV-kiezers lijken op trouwe achterban

De grote groep kiezers die bij de verkiezingen vorige maand voor het eerst op de PVV stemden, lijkt erg op de trouwe achterban van de partij van Geert Wilders. De traditionele PVV-stemmer is net wat feller tegen migratie en heeft nog wat minder vertrouwen in de politiek. Maar de verschillen tussen die groepen zijn klein, blijkt uit het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO). De eerste resultaten van dit grote onderzoek zijn opgeschreven in het academische blok Stuk Rood Vlees van politieke en electorale onderzoekers.

Een deel van de nieuwe PVV-kiezers stemde in het verleden op JA21, FVD, BBB of 50PLUS. Maar ook vanuit het electoraat van de SP, VVD en de Partij voor de Dieren hebben mensen voor de partij van Wilders gekozen. "Tot slot zien we in het NKO dat de PVV stemmen trok van kiezers die in 2021 thuisbleven."

In de peilingen werd de dagen voor de verkiezingen duidelijk dat de PVV met een eindsprint bezig was. Dat wordt volgens de onderzoekers ook duidelijk in het NKO: van de kiezers die begin november nog van plan waren op de BBB te stemmen, is 40 procent voor de PVV gegaan. Een kwart van de kiezers die weken voor de verkiezingen een stem op NSC van Pieter Omtzigt wilde uitbrengen, koos uiteindelijk voor de PVV.

De reden voor de vele stemmen op de PVV (de partij haalde 37 van de 150 zetels en werd daarmee ruimschoots de grootste) is duidelijk: kiezers noemen de migratie- en asielstandpunten van de radicaal rechtse partij veruit het vaakst als doorslaggevend. "Ook wordt gesteld dat de PVV ervoor zorgt dat Nederland weer voor de Nederlanders wordt en dat de PVV, anders dan de andere partijen, de waarheid durft te benoemen." Ook strategische kiezers leverden de PVV veel stemmen op. Zij wilden veelal voorkomen dat 'links' (voornamelijk GroenLinks-PvdA onder leiding van Frans Timmermans) de verkiezingen zou winnen of dat de VVD opnieuw de grootste partij zou worden. Wilders heeft ook veel kiezers overtuigd met zijn "daadkrachtige" optreden in debatten.

Dat de PVV veel moslims en hoger of theoretisch opgeleide kiezers voor zich wist te winnen "bleek (...) niet of nauwelijks het geval", aldus de onderzoekers. "Vooral de PVV-stemmende moslim bleek een zeldzame uitzondering", ondanks de verhalen die hierover aan talkshowtafels werden verteld. Nederlanders met een andere migratieachtergrond (bijvoorbeeld uit Suriname, de voormalige Nederlandse Antillen en Indonesië), stemden wél relatief vaak op de PVV.