Oorlog in Oekraïne heeft grote gevolgen voor levertijden in Europa

Minder vrachtwagens, vertraagde levertijden en logistieke problemen… De Europese transportsector, die leunt op honderdduizenden Oekraïense truckers, ervaart flinke gevolgen van de oorlog.

Veel Oekraïense vrachtwagenchauffeurs keren huiswaarts om hun land te verdedigen, anderen willen wel werken maar komen het land niet meer uit. Wat gaat dit betekenen voor de transportsector?

In een sector waar het personeelsbestand al niet groot is, zal het probleem alleen maar toenemen door het groeiende tekort aan chauffeurs. Naar schatting van de Internationale Wegtransport Unie zitten er zo'n 12.000 vrachtwagenchauffeurs in Oekraïne vast. Handel- en logistiekondernemersvereniging Evofenedex waarschuwt voor tekorten onder chauffeurs en verwacht de gevolgen te merken op alle routes. Ook bedrijven verwachten vertragingen van leveringen.

Ook in Nederland dreigen er tekorten te ontstaan aan producten. Als er veel capaciteit in de sector wegvalt, dan moeten chauffeurs uit andere landen wellicht compenseren, door een extra nachtdienst of minder vrije dagen. Wellicht kan het tekort onderschept worden wanneer bedrijven investeren in eigen transport door bijvoorbeeld via Nooteboom trading trailers in te slaan. Een nieuwe of een gebruikte dieplader is daarbij onmisbaar.

Hoe komt het eigenlijk dat de transportsector zulke gevolgen ervaart van de oorlog? Oekraïners hebben sinds het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne geen visum meer nodig om de EU binnen te komen. Dat betekent echter niet dat ze zomaar in de EU mogen werken. Onder andere Polen en Litouwen hebben als individuele lidstaten ook associatieverdragen gesloten met Oekraïne, waardoor Oekraïners werkvergunningen aanvragen in die landen.

En als in een EU-land werkt, heb je recht op vrij verkeer van personen. In Nederland kunnen er dus Poolse vrachtwagens rondrijden met Oekraïense chauffeurs. Vorig jaar er alleen al in Polen bijna 75.000 werkvergunningen afgegeven in de transportsector, het merendeel aan Oekraïners.

Tienduizenden Oekraïense vrachtwagenchauffeurs werken dankzij de associatieverdragen in de EU. Volgens de FNV wordt ruim tachtig procent van de Poolse of Litouwse vrachtwagens bereden door een Oekraïense chauffeur. Beryl ter Haar, bijzonder hoogleraar Europees arbeidsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen en hoogleraar aan de Universiteit van Warschau, legt het aan NOS uit als een soort doorschuifsysteem van oost naar west.

"In West-Europa is men in het algemeen hoogopgeleid, maar daardoor hebben we een tekort aan werknemers met een vakopleiding. Praktisch geschoolde mensen uit Oost-Europa die een woordje Duits of Engels spreken, zien mogelijkheden om in het Westen meer te verdienen. De tekorten die daardoor bijvoorbeeld in Polen ontstaan, worden waar mogelijk opgevuld met werknemers uit Oost-Europese landen die niet bij de EU horen of uit Azië."

Uitzendbureaus in Polen hebben hier volgens Ter Haar slim op ingespeeld. "Het is een businessmodel geworden. Als bijvoorbeeld iemand uit Oekraïne een werkvergunning krijgt in Polen, dan kan een uitzendbureau in Polen zitten en diensten aanbieden op de rest van de Europese arbeidsmarkt." Voor Polen zijn Oekraïners heel aantrekkelijk, want de talen liggen dicht bij elkaar.