'Oorlog is nog lang niet voorbij'

Voor de honderdduizenden Nederlanders die de Tweede Wereldoorlog meemaakten in voormalig Nederlands-Indië en hun kinderen en kleinkinderen is de oorlog nog lang niet voorbij. Het gedwongen vertrek uit het moederland heeft een fantoompijn veroorzaakt, die generatie na generatie blijft schrijnen.

Dat zei dichter en schrijver Ellen Deckwitz tijdens de zeer drukbezochte nationale herdenking van de Japanse capitulatie, donderdag precies 74 jaar geleden. De capitulatie betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog voor het hele Koninkrijk der Nederlanden. Donderdag is bij het Indisch Monument in Den Haag een minuut stilte gehouden en zijn kransen gelegd voor alle slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.

"Mijn grootouders verlieten Java in april 1946", vertelde Deckwitz. "Ze lieten een thuis achter zich. Nederland is nooit hun thuisland geworden. Mijn grootmoeder bleef benadrukken dat er elders een ander land was, een beter land." Veel kinderen en kleinkinderen van degenen die Nederlands-Indië moesten verlaten, hebben zich altijd machteloos gevoeld tegenover dat hevige gemis en die heimwee, aldus Deckwitz.

"Wij hadden het gevoel dat we de Indiëgangers moesten troosten: om het vertrek, de kille ontvangst in een nat land, om het verdwenen thuisland. Maar het hielp niet, we kunnen het verlies niet ongedaan maken."

Volgens de Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945 wonen er op dit moment in Nederland ruim twee miljoen mensen met wortels in voormalig Nederlands-Indië. Hun komst na de oorlog in Azië heeft enorme impact gehad op de Nederlandse samenleving, aldus de stichting. Op een aantal andere plekken in Nederland is donderdag ook een herdenking, omdat niet alle oud-Indiëgangers meer in staat zijn om naar Den Haag te reizen.