Organisaties trekken aan de bel om problemen bij uitvoering wetten

Uitvoeringsorganisaties waaronder de Belastingdienst, DUO, het CBR en het UWV "trekken aan de bel", zegt een groep die de organisaties vertegenwoordigt in de eerste Staat van de Uitvoering. Twee jaar na een belangrijk rapport van de Tweede Kamer over uitvoeringsproblemen, is de uitvoering nog steeds "ondoorzichtig, inflexibel en foutgevoeliger", schrijft een stuurgroep bestaande uit onder anderen hoge ambtenaren. De belangrijkste oorzaak: ingewikkelde regels en een stapeling van beleid.

"Complexe wetgeving zorgt ervoor dat burgers en ondernemers vastlopen in het systeem", schrijft de stuurgroep onder leiding van Abdeluheb Choho, algemeen directeur van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De conclusies komen overeen met het rapport waarmee de Kamercommissie die de uitvoeringsproblemen onderzocht in het voorjaar van 2021 kwam. Choho overhandigde het rapport woensdagavond aan Kamervoorzitter Vera Bergkamp.

Voor de uitvoering van wetten en beleid is de laatste tijd veel aandacht in politiek Den Haag, onder meer naar aanleiding van het toeslagenschandaal. Uitvoerders zijn de loketten waar burgers in aanraking komen met de overheid. Ze zijn daarom belangrijk voor het vertrouwen van mensen in diezelfde overheid. Maar burgers komen in sommige gevallen klem te zitten en zien door de ingewikkelde wetten en de toename van het aantal regels "door de bomen het bos niet meer". Dit levert ambtenaren meer werk op, terwijl er juist een tekort aan mensen is. In veel gevallen gaat het overigens wel goed, benadrukken de ambtenaren.

Er moet volgens de Staat van de Uitvoering "eerder en beter worden samengewerkt tussen politiek, beleid en uitvoering". Kamer en kabinet moeten "de fundamentele weeffouten in het onderliggende systeem van beleid maken en uitvoeren" tegen het licht houden, aldus de stuurgroep. De groep is in het leven geroepen naar aanleiding van het rapport van de Kamercommissie, onder leiding van toenmalig VVD-Kamerlid André Bosman. Hoewel het kabinet sindsdien goede stappen heeft gezet, maken de leden zich "ernstig zorgen over de toekomstbestendigheid van onze dienstverlening".

Waar de complexiteit van wetten toeneemt en de politiek "torenhoge ambities" heeft, komt er te weinig geld vrij om de uitvoering en dienstverlening te verbeteren. Bovendien is de informatievoorziening nog altijd niet op orde. "IT-systemen zijn verouderd en de gegevensuitwisseling is onvoldoende om burgers en ondernemers goed te helpen", aldus de stuurgroep. Door de focus op 'maatwerk' (individuele oplossingen voor individuele gevallen) verwachten burgers steeds vaker dat van de standaardregels kan worden afgeweken, zegt de stuurgroep verder. De Nationale ombudsman concludeerde al eerder dat maatwerk te vaak wordt ingezet als oplossing voor slecht beleid.