Organisaties zeer waarschijnlijk in beroep tegen F-35-uitspraak

Directeur Michiel Servaes van mensenrechtenorganisatie Oxfam Novib is "heel teleurgesteld" over de uitspraak van de rechter in het kort geding dat de mensenrechtenorganisatie samen met Amnesty International, PAX en The Rights Forum had aangespannen tegen de Staat. De organisaties gaan dan ook zeer waarschijnlijk in hoger beroep, zegt Servaes.

De organisaties hadden om een verbod gevraagd op het exporteren van onderdelen voor F-35-gevechtsvliegtuigen naar Israël. De rechter in Den Haag bepaalde vrijdagochtend dat Nederland hier vooralsnog mee mag doorgaan. Volgens de rechter was de minister niet verplicht om de in 2016 verleende vergunning opnieuw te toetsen in verband met het conflict tussen Hamas en Israël.

"Er zijn ook heel veel mensen in Gaza, in Palestina zelf, die dit nauwgezet gevolgd hebben. Daar zie ik tegenop, om hen straks te moeten informeren", vertelt Servaes. "We zijn des te meer teleurgesteld omdat de rechter inhoudelijk op heel veel punten meegaat. Hij zegt dat Nederland wel degelijk een eigen verantwoordelijkheid heeft hier, dat het niet alleen om een doorlevering gaat van Amerikaanse spullen. Ook zegt hij dat het duidelijk is dat deze vliegtuigen een cruciale rol spelen bij het bombarderen van Gaza. En hij stelt stevig vast dat er wel degelijk een schending is van het internationaal recht."

Dat het kort geding nu niet is geslaagd ligt volgens Servaes aan een "juridisch luikje" dat de Staat heeft ingebracht in haar betoog, namelijk dat er geen harde verplichting zou zijn om een nieuwe toetsing te doen als er al een vergunning ligt. "Dat is heel pijnlijk voor de situatie nu in Gaza, en moeilijk te verteren", aldus Servaes.

De uitspraak heeft volgens hem ook bredere implicaties. "Als je dit accepteert, trek je het hele fundament weg onder het systeem van wapenexporttoetsing. Het ondergraaft het systeem van het wapenhandelsverdrag, het Nederlandse toetsingssysteem, en de Europese regelgeving." Het feit dat de Staat voorgenoemd luikje heeft gebruikt, is volgens Servaas "een principieel probleem dat verder gaat dan Gaza." De organisaties gaan de uitspraak dan ook in detail bestuderen en zich voorbereiden op een hoger beroep.

Ondanks dat "teleurstelling nu overheerst" blijven de organisaties strijdvaardig. "De roep om een staakt-het-vuren blijft natuurlijk onze kern, omdat de bombardementen dan stoppen en wij dan fatsoenlijk en op schaal humanitaire hulp kunnen geven. Dat blijft ons uitgangspunt en is wat ons als organisaties drijft", besluit Servaes.