Schatkaartje houdt de gemoederen (opnieuw) bezig

Een getekend schatkaartje ter grootte van een hand trok dinsdag veel bekijks op de jaarlijkse Openbaarheidsdag van het Nationaal Archief, waarbij tot dan toe geheime dossiers worden vrijgegeven. Het kaartje zou, met een kruisje, precies aangeven waar Duitse soldaten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog vier zinken munitiekistjes met kostbaarheden uit een Arnhemse bankkluis hebben begraven. Dat zou zijn gebeurd bij een populier in het Gelderse Ommeren.

Iedereen kan nu kennis nemen van die plek, want het kaartje mag in 2023 naar hartenlust worden gefotografeerd en gedeeld. Maar het is onwaarschijnlijk dat er iets wordt gevonden. Er is na de oorlog al meerdere keren driftig maar vergeefs naar de schatten gezocht, ook met detectoren in de wijdere omgeving. De oorspronkelijke bron van het verhaal, een meubelmaker uit Baden-Baden die in Velp als parachutist voor het Duitse leger actief was, is er in 1947 nog aan te pas gekomen om de Nederlandse autoriteiten aanwijzingen te geven. Het leverde allemaal niks op. De vraag is of zijn verhaal een verzinsel was of dat anderen de schatten hebben opgegraven.

De parachutist, de in 1925 geboren Helmut Sonder, kwam aan het einde van de oorlog in de buurt van Ommeren terecht, zo gaat het verhaal, terwijl de Engelsen en Canadezen oprukten. Hij was gewond geraakt. Toen er halt werd gehouden tijdens een terugtrekking van zijn legeronderdeel, zag hij hoe kameraden de kistjes begroeven. Ze hadden deze al langere tijd in hun bezit en ze zouden sieraden, briljanten, klokjes en munten bevatten van een aanzienlijke waarde. De kostbaarheden zouden uit de kluis zijn gevlogen bij een voltreffer op de bank in Arnhem.

Hoewel er nooit iets gevonden werd, bleef Sonder bij zijn verklaring "dat de genoemde manschappen zeer bepaaldelijk bij de derde populier van mijn ligplaats gegraven hebben en aan de kant van de weg, niet aan de overzijde van de sloot, noch in de boomgaard".

Het schatkaartje verdween uiteindelijk 75 jaar lang in een van de grijs-blauwe archiefmappen van destijds.