OVV-bestuurder: gezondheid omwonenden uit het oog geraakt

De gezondheid van omwonenden van grote industriebedrijven is volgens plaatsvervangend voorzitter Stavros Zouridis van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) "uit het oog geraakt". Zouridis noemt dat "de grootste verrassing" van het onderzoek dat de raad donderdag uitbracht.

De OVV onderzocht in hoeverre omwonenden van industriebedrijven zijn beschermd tegen gezondheidsrisico’s. Daar is de raad erg kritisch over. Zowel bedrijven zelf als overheden "kunnen en moeten omwonenden beter beschermen", vat Zouridis het rapport samen.

Aan wettelijke plichten ontbreekt het niet. Ook is er al een heel stelsel voor het uitgeven van vergunningen, het monitoren van uitstoot en het handhaven van regels. Dat stelsel moet beter worden benut, vindt de raad.

De OVV ziet zowel verbeterpunten in de houding van de overheid en de industrie als in de manier waarop naar risico’s wordt gekeken. "In plaats van reageren op onrust onder omwonenden en signalen vanuit de media, zouden bedrijven en overheid actiever moeten sturen op het minimaliseren van de gezondheidsrisico’s", zegt Zouridis.

In het rapport keek de raad naar ervaringen bij Tata Steel, Chemours in Dordrecht en asfaltfabriek APN in Nijmegen. De casussen verschillen behoorlijk, maar de raad ziet patronen. Zo is vaak sprake van aannames en worden beslissingen nog weleens genomen op basis van modelberekeningen in plaats van harde metingen.

Met "papieren veronderstellingen" over de uitstoot van bedrijven "kun je nog weleens bedrogen uitkomen", zegt Zouridis. Zo bleek bijvoorbeeld bij stoffen die onder de noemer PFAS vallen pas na verloop van tijd dat die gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Het is daarom niet altijd verstandig om "aan te nemen dat een stof veilig is totdat het tegendeel wordt bewezen", vindt de tijdelijke OVV-chef.

Dat het wel degelijk mogelijk is om de gezondheid van omwonenden meer voorop te zetten, zag de OVV bij de chemische fabriek van Chemours in Dordrecht (voorheen DuPont). Daar werd de stof PFOA geheel uit het productieproces gehaald toen bleek dat die schadelijk is voor de gezondheid. De vervangende stof, GenX, werd ook relatief snel op gezondheidsrisico’s beoordeeld. Het lukte vervolgens om de uitstoot terug te brengen van honderden kilo’s naar enkele kilo’s per jaar. "Dus het kan", concludeert Zouridis.