Oxfam: klimaatsteun vaak lening, landen overdrijven vrijgevigheid

Rijke landen dragen in werkelijkheid veel minder bij aan klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden dan de officiële cijfers doen vermoeden, stelt Oxfam in een woensdag verschenen rapport. Beloofde bedragen worden op papier al niet gehaald, maar zelfs de 83,3 miljard euro die donorlanden zelf rapporteren is volgens de ontwikkelingsorganisatie zwaar opgeklopt.

"De landen overdrijven hun eigen vrijgevigheid en verdoezelen hoe weinig er werkelijk naar arme landen gaat", stelt klimaatexpert Bertram Zagema van het Nederlandse Oxfam Novib. Hij noemt de rapportages hierover "misleidend".

In 2009 spraken landen af dat ontwikkelingslanden 100 miljard dollar per jaar zouden krijgen van de rijke landen om hun economie te verduurzamen en zich te wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte of juist overstromingen. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) is dat bedrag nog nooit gehaald, maar zit er wel een stijgende lijn in. In 2020, het laatste jaar waarover alle cijfers binnen zijn, stond de teller op 83,3 miljard dollar. Een dollar is de laatste tijd ongeveer evenveel waard als een euro.

Oxfam heeft de bedragen nader onderzocht en komt tot de conclusie dat het vaak niet echt om steun gaat. Bij het overheidsgeld betreft het voor 70 procent leningen die terugbetaald moeten worden. Die gaan ook als klimaatsteun de boeken in. Hetzelfde geldt voor private investeringen in sectoren die iets met het klimaat te maken hebben. Zonder deze posten blijft volgens Oxfam 21 tot 24,5 miljard dollar over.

"Arme landen dwingen een lening terug te betalen om het hoofd te bieden aan een klimaatcrisis die ze nauwelijks hebben veroorzaakt, is extra oneerlijk", vindt Zagema. Hij vindt dat meer landen geld moeten geven in plaats van moeten uitlenen.

Oxfam is al jaren kritisch over klimaatfinanciering. Dit rapport verschijnt in aanloop naar de VN-klimaattop in Egypte, de COP27. Die wordt van 6 tot en met 18 november gehouden in de Egyptische badplaats Sharm-el-Sheikh. Voor gastland Egypte en andere Afrikaanse landen is klimaatfinanciering een zeer belangrijk onderwerp.

De Nederlandse regering kondigde onlangs aan de klimaatsteun te verhogen naar 1,8 miljard euro in 2025. De helft daarvan komt van de overheid, de andere helft zou de vorm van private investeringen moeten krijgen. Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) benadrukte vorige week tijdens een Kamerdebat dat het bij het overheidsgeld "voor het overgrote deel" om giften gaat.