Partijen willen einde dakloosheid, vraag is of dat op tijd lukt

Hoewel alle partijen een einde willen aan dakloosheid, is het de vraag of het wel lukt om dit voor 2030 gedaan te krijgen, zoals in een recente EU-verklaring is afgesproken. In hun verkiezingsprogramma's worden veel partijen nog weinig concreet over hun plannen om alle dak- en thuislozen onderdak te geven. Het is volgens Judith Fischer van SamenThuis2030 wel al hoopvol dat partijen het "laaghangend fruit" plukken, maar "de hoe-vraag is niet heel eenduidig beantwoord", vindt zij.

Het demissionaire kabinet stelde zichzelf al als doel om de dakloosheid voor 2030 op te lossen. EU-landen hebben zich in 2021 achter dit doel geschaard, met de ondertekening van de Lissabon-verklaring. Maar het lijkt tot nu toe nog ver weg. Een nieuw kabinet zal dus op zijn minst door moeten met het huidige beleid om dat doel te halen.

Partijen spreken in hun verkiezingsprogramma's vooral ambities uit. "Je hebt een huis nodig om je leven op te kunnen bouwen. We willen dat dakloze mensen een flexwoning kunnen krijgen en houden de doelstelling van nul daklozen in 2030 vast. We bieden hen passende hulp en ondersteuning", schrijft de VVD. "Het is onacceptabel dat mensen onvrijwillig dak- en thuisloos zijn", vindt GroenLinks-PvdA. "Het recht op een woning wordt de basis van ons beleid." De linkse combinatie noemt daarvoor een reeks maatregelen: ze wil "kwalitatieve en toegankelijke opvang" blijven garanderen en fors investeren in de bouw van basiswoningen, die worden toegewezen aan mensen die dakloos raken.

De nieuwe partij NSC belooft niet om in 2030 onvrijwillige dakloosheid te beëindigen. "Het probleem van dakloosheid moet volledig onder ogen worden gezien. Iedereen telt mee, ook mensen die nu eufemistisch als 'zelfredzame dakloze' worden gekwalificeerd", schrijft de partij van Omtzigt in haar programma. "Ook is er een grote groep jongere daklozen. Gemeenten krijgen een opgave om deze daklozen op te vangen en te ondersteunen."

Volgens Fischer van SamenThuis2030, een coalitie van organisaties die onder meer jongerendakloosheid willen aanpakken, is 2030 een "ambitieus" doel. SamenThuis2030 noemt 'housing first', dat onder anderen GroenLinks-PvdA voorstaat, een belangrijk deel van de oplossing. Met dat beleid krijgen daklozen een huis zonder voorwaarden. Daarná wordt diegene geholpen met problemen die ertoe hebben geleid dat de persoon op straat kwam te staan. Dit beleid is zo'n vijftien jaar geleden ook in Finland ingevoerd, met resultaat: het aantal daklozen daalde in tien jaar tijd sterk.

Ook het Leger des Heils vindt dat de politiek prioriteit moet geven aan het beschikbaar stellen van "passende en betaalbare woonplekken". Daar begint het beleid, aldus woordvoerder Menno de Boer. "Dán kunnen we ons focussen op de ondersteuning en begeleiding van mensen." Het Leger des Heils vindt net als SamenThuis2030 dat het bestrijden van dakloosheid hoger op de politieke agenda moet.

Het Leger des Heils vraagt de politiek om creatieve oplossingen voor het woningtekort, zoals het vaker ombouwen van oude fabrieken en winkels tot woningen. Volgens opvangorganisaties is het probleem mogelijk ook veel groter dan nu wordt geschat. Fischer oppert dan ook dat de "aard en omvang van het probleem" beter moeten worden onderzocht. Waar opvanglocaties zien dat het drukker wordt, lieten de cijfers van het CBS juist een daling zien van het aantal dak- en thuislozen. Maar volgens een nieuwe Europese telmethode, die uitgaat van een bredere definitie van dakloosheid, lijken er toch meer daklozen dan gedacht.