Planetarium Franeker uitgeroepen tot werelderfgoed

Het planetarium van Eise Eisinga in het Friese Franeker is uitgeroepen tot werelderfgoed. De VN-organisatie UNESCO heeft het model van het zonnestelsel dinsdag op de prestigieuze lijst gezet.

Eise Eisinga (1744-1828) was een ondernemer, die zich in zijn vrije tijd bezighield met sterrenkunde. Tussen 1774 en 1781 bouwde hij in het plafond van zijn woonkamer het zonnestelsel na. Dat deed hij om te bewijzen dat doemscenario's niet klopten. Eisinga liet de zes toen bekende planeten (Mercurius, Venus, de aarde, Mars, Jupiter en Saturnus) en de maan rond de zon draaien. Dat systeem wordt aangedreven door een slingeruurwerk. Het Koninklijk Planetarium Eise Eisinga is het oudste nog werkende planetarium ter wereld.

In een reactie zegt het planetarium dat UNESCO "de uitzonderlijke universele waarde van dit indrukwekkend grote model van ons zonnestelsel" erkent. Het werk aan de aanvraag voor de status van werelderfgoed begon in 2003. Volgens burgemeester Marga Waanders van de gemeente Waadhoeke, waar Franeker onder valt, is de erkenning "een uitnodiging aan alle wereldburgers: ervaar in ons planetarium de machtige werking van het zonnestelsel dat we met elkaar delen."

Demissionair staatssecretaris Gunay Uslu, die over erfgoedbeleid gaat, noemt het planetarium "erfgoed op zijn best. Uniek, onvervangbaar en het vertelt een bijzonder verhaal dat ook ver buiten Nederland belangrijk is." Ze voegt eraan toe dat Eisinga het planetarium bouwde "om met wetenschappelijk bewijs angstaanjagende geruchten te ontkrachten. Dat maakt het nog steeds actueel."

Ook van andere kanten wordt het planetarium gefeliciteerd. Astronaut en tv-presentator André Kuipers noemt het planetarium een "magistraal werk" en zegt dat de erkenning "terecht en welverdiend" is.

Op de werelderfgoedlijst staan ongeveer 1200 plekken over de hele wereld. Het planetarium is de dertiende plek in het Koninkrijk der Nederlanden op de lijst. Daarop staan onder meer de Waddenzee, de Waterlinie, de Van Nellefabriek in Rotterdam, de grachtengordel van Amsterdam, de molens van Kinderdijk en het centrum van Willemstad op Curaçao.