Rapport: essentieel om bedreiging wetenschappers tegen te gaan

De veiligheid van wetenschappers ligt wereldwijd onder vuur en het is "essentieel en urgent" om daar actie tegen te ondernemen. Dat zeggen onderzoekers in een rapport dat ze voor VN-organisatie UNESCO hebben opgesteld. Zeker onderzoekers die zich bezighouden met gevoelige onderwerpen als klimaatverandering, migratie, corona en gender, worden volgens het onderzoek vaak lastiggevallen of bedreigd.

Hoogleraar Janneke Gerards van de Universiteit Utrecht geeft in het rapport een overzicht van onderzoeken die hier wereldwijd naar zijn gedaan. Ze verwijst bijvoorbeeld naar eerder onderzoek onder klimaatwetenschappers, waarin 39 procent aangaf weleens online te zijn lastiggevallen of geïntimideerd. Wetenschappelijk tijdschrift Science zag een vergelijkbaar beeld bij onderzoekers die zich in 2022 bezighielden met het coronavirus.

"Dat soort bedreigingen leidt ertoe dat wetenschappers hun onderzoek niet durven publiceren, aan zelfcensuur doen, of zelfs het bijltje erbij neergooien", waarschuwt Gerards. Daarmee zijn dreigementen niet alleen schadelijk voor de onderzoekers die ze ontvangen, maar uiteindelijk ook voor de wetenschap zelf - en daarmee voor de maatschappij als geheel. Uit de studies die de Utrechtse hoogleraar bundelde, kwam naar voren dat de veiligheid van vrouwelijke wetenschappers en wetenschappers uit diverse minderheidsgroepen nog vaker in het geding is.

Minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur, Wetenschap) noemt de toenemende onveiligheid van wetenschappers "echt een zorgelijke trend". UNESCO hoopt daar met een programma iets tegen te doen. Het onderzoek naar de omvang van het probleem maakt daar deel van uit.