Rechter: dwangsom bij traag asielbesluit moet nu mogelijk blijven

Het moet voorlopig mogelijk blijven voor een rechter om een dwangsom aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) op te leggen, als die niet op tijd een besluit neemt in een asielprocedure. Dat heeft de rechtbank Gelderland geoordeeld in een zaak die was aangespannen door een asielzoeker.

De vorige regering nam een tijdelijke wet aan om de dwangsommen af te schaffen, maar wordt nu teruggefloten door de rechtbank. Rechters kunnen een asielzoeker nu wel in het gelijk stellen, maar hebben vervolgens geen 'stok achter de deur' om het vonnis af te dwingen, vindt de rechtbank.

Volgens de rechtbank hoeft deze 'stok achter de deur' niet per se in de vorm van een dwangsom te zijn, maar in de tijdelijke wet hebben het kabinet en de Tweede Kamer "onvoldoende in een alternatief voorzien". Hierdoor "herleeft de oude situatie en kan de rechtbank als niet tijdig is beslist op de asielaanvraag een dwangsom aan de uitspraak verbinden", concludeert de rechtbank.

De rechter bepaalde vrijdag dat de IND binnen acht weken een besluit moet nemen over de aanvraag van de asielzoeker die de zaak aanspande. Gebeurt dit niet, dan moet per dag dat de termijn overschreden wordt 100 euro dwangsom worden betaald, met een maximum van 7500 euro.

Het vorige kabinet maakte een einde aan de dwangsommen vanwege grote achterstanden in de asielketen. De overheid was in 2020 op een gegeven moment 1 miljoen euro per week kwijt aan dwangsommen, tot grote ergernis van de regering en de Tweede Kamer. Er werd een taskforce opgetuigd die de achterstanden had moeten wegwerken.

Het ministerie van Justitie en Veiligheid bestudeert de uitspraak, laat een woordvoerster weten.

VluchtelingenWerk is "erg blij" met deze uitspraak, omdat de wachttijd de afgelopen maanden opnieuw is opgelopen. Zo'n 1700 asielzoekers wachten volgens de belangenorganisatie nu al langer dan de wettelijke beslissingstermijn van de IND op een besluit. De beslistermijn is zes maanden en was vanwege corona eenmalig verlengd.

De trage gang van zaken leidt er ook toe dat mensen te lang in de asielcentra moeten blijven, waardoor er te weinig plek is voor nieuwe asielzoekers. De organisatie vindt het beter als er meer wordt geïnvesteerd in de IND, zodat dwangsommen kunnen worden voorkomen, in plaats van het schrappen van dit dwangmiddel.