Rekenkamer: steeds haastiger beleid, controle onder druk

Controle op en verantwoording over nieuwe wetten en regels wordt lastiger, omdat er steeds vaker met haast nieuw beleid wordt gemaakt. Volgens de Rekenkamer komt het veel voor dat "ministeries bestaand beleid vernieuwen of nieuw beleid invoeren, terwijl de uitvoering nog niet goed is doordacht". Daardoor komt onder meer de verantwoording aan de Tweede Kamer "jaarlijks onder grotere tijdsdruk te staan".

Dit uit zich vooral in problemen in de boekhouding, schrijft de Rekenkamer in het Verantwoordingsonderzoek naar 2022. "De administraties van de departementen zijn niet altijd op orde, er is onvoldoende kennis aanwezig, de regelgeving is te complex of wordt niet voldoende geautomatiseerd ondersteund." Financiële afdelingen "die de uitvoering moeten helpen met expertise en toezicht" zijn vaak ook nog eens "flinterdun bezet", aldus de Rekenkamer. Het komt voor dat de interne boekhouders daardoor moeten bijspringen, maar dat levert ook problemen op voor de onafhankelijke positie van én de tijdsdruk op deze auditor.

Waarnemend president van de Rekenkamer Ewout Irrgang noemde de volledig vastgelopen compensatie voor toeslagenouders als voorbeeld van haastig beleid dat verkeerd uitpakt.

De Algemene Rekenkamer vraagt opnieuw aandacht voor het grote aantal tussentijdse aanpassingen van de begroting. Dat maakt het begrotingsproces "onoverzichtelijk voor het parlement en de ministeries". In 2022 waren er opnieuw uitzonderlijk veel incidentele aanvullende begrotingen: 51 keer werd de begroting aangepast. Het ministerie van Economische Zaken kwam vorig jaar met de meeste aanpassingen. "Opmerkelijk is dat ministers hun goedgekeurde begrotingen al vanaf enkele weken na Prinsjesdag 2021 wijzigden", aldus de Rekenkamer. Nog voordat 2022 was begonnen, waren er al acht aanpassingen op de begroting ingediend.

Veertig keer werd vorig jaar zelfs een beroep gedaan op een spoedprocedure, waardoor de Tweede en Eerste Kamer geen goedkeuring hoeven te geven voor een uitgave. Irrgang zegt begrip te hebben dat er de afgelopen jaren vanwege corona en de oorlog in Oekraïne sprake was van crisis. "Maar veertig crises zijn er wel heel veel." Het is belangrijk dat het begrotingsproces op orde wordt gebracht, ook voor controle door de Tweede Kamer: "Je raakt het overzicht anders gewoon kwijt."