Remkes kijkt nu serieus naar extra-parlementair kabinet

Een extra-parlementair kabinet komt steeds meer in zicht als oplossing voor de impasse in de kabinetsformatie. Informateur Johan Remkes noemt deze vorm met naam in zijn brief aan negen fractievoorzitters waarmee hij wil overleggen over een nieuw kabinet.

Een meerderheids- of minderheidskabinet lijkt zes maanden na de verkiezingen niet mogelijk, aldus Remkes. Een extra-parlementair kabinet komt bijna niet voor. In de recente geschiedenis voldoet alleen het kabinet-Den Uyl (1973-1977) deels aan deze variant.

Bij een extra-parlementair kabinet zijn partijen niet gebonden aan een regeerakkoord. Ze hebben daardoor veel meer vrijheid om het kabinet te controleren. De afgelopen decennia is het gebruik dat er een parlementair meerderheidskabinet komt na verkiezingen met een regeerakkoord waar fracties vaak met handen en voeten aan gebonden zijn.

Dat strakke format leidde tot steeds meer kritiek. De rol van de Tweede Kamer wordt er te veel door beknopt, is het idee. Inmiddels willen vrijwel alle partijen in de Tweede Kamer meer dualisme. De volksvertegenwoordigers moeten het kabinet meer tegenspel kunnen bieden dan de afgelopen jaren.

Fracties worden bij de vorming van een extra-parlementair kabinet niet betrokken. Ze hoeven dan ook niet hun zegen aan het regeerprogramma van zo'n kabinet te geven, maar beloven het ook niet bij de regeringsverklaring direct weg te stemmen. Daarna moet het kabinet steeds op zoek naar meerderheden.

De bewindslieden hebben met een beknopt regeringsprogramma meer mogelijkheden om eigen beleid uit te werken. Ook wordt er wel gepleit om ministers en staatssecretarissen van zo 'n kabinet aan te stellen die wat verder afstaan van het Binnenhof. Maar dat hoeft niet te gebeuren.

Een van de mensen die een extra-parlementair kabinet wel kansrijk vindt in de huidige situatie is Henk Kamp, vorige week aangetreden als demissionair minister van Defensie en vertrouweling van Mark Rutte. Kamp zei eind vorige maand in het tv-programma Buitenhof dat hij dan een breed samengestelde regeringsploeg ziet die niet werkt met een dichtgetimmerd regeerakkoord. Ook oud-VVD-leider Ed Nijpels ziet het als een oplossing, net als onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt.