Renate Dorrestein: duister en toch lichtvoetig

Over haar naderende dood wilde ze niet praten. ,,In vind het openbare sterfbed een akelige trend. Van mij mag de dood wel weer wat meer binnenskamers en intiemer zijn”, zei schrijfster Renate Dorrestein vorig jaar december in een interview met Trouw. Enkele maanden daarvoor had ze al bekend gemaakt dat ze aan slokdarmkanker had en dat de prognose niet goed was. Ze overleed vrijdag op 64-jarige leeftijd in haar woonplaats Aerdenhout.

Haar oeuvre is omvangrijk. Het beslaat romans, columns, literaire recensies en luisterboeken. Dorrestein begon haar carrière in de jaren zeventig als journalist bij Panorama en stoomde daarna door naar bladen als Libelle, Opzij, Viva, De Tijd en Elle. In 1983 verscheen haar debuutroman Buitenstaanders.

Naast haar schrijfwerk maakte ze zich sterk voor de vrouwelijke stem in de literatuur - ze was een van de oprichters van de tweejaarlijkse Anna Bijnsprijs - en voor lijders aan de ziekte ME ofwel chronisch vermoeidheidssyndroom. Dorrestein werd zelf door ME getroffen en liep aan tegen veel onbegrip in de medische wereld. Over haar ervaringen daarmee schreef ze Heden ik (1993).

Thema’s in haar romans zijn vaak duister van aard: familiegeheimen, gewelddadigheden in een verstikkende atmosfeer en schuldgevoel, maar altijd geschreven met humor en lichtvoetigheid.

Dorrestein verwerkte haar eigen ervaringen graag in haar werk. Zo verscheen in 2013 De blokkade, waarin ze het 'writer’s block’ beschrijft dat haar overviel tijdens het schrijven van een nieuwe roman, na haar veelgeprezen boek De stiefmoeder. ,,De feiten zijn simpel. Ik, die altijd zo graag schreef, ben iemand geworden die kotsmisselijk wordt bij alleen al de gedachte aan een nieuwe roman”, schreef ze. Een jaar lang deed ze onderzoek naar het verschijnsel writer’s block.

Vanaf augustus 2013 was Dorrestein een jaar gastschrijver in Almere. Dat resulteerde in de roman Weerwater (2015), waarin de hele wereld vergaat en alleen Almere blijft bestaan. In Dagelijks werk, het sluitstuk van haar oeuvre dat in april 2018 uitkwam, schreef Dorrestein haar eigen literaire autobiografie: ze mestte haar hele hebben en houden uit, om dat haar nabestaanden te besparen. De recensies waren lovend. ,,Een magnifiek zelfportret. (...) Dagelijks werk is de schrijfster ten voeten uit: hilarisch, ontroerend, troostrijk'', schreef De Correspondent.

Dorrestein was drie keer genomineerd voor de NS Publieksprijs, eenmaal voor de AKO Literatuurprijs en eenmaal voor de Libris Literatuurprijs. In 1993 won ze de Annie Romein Prijs voor haar hele oeuvre.