Reserveren digitaal oorlogsarchief kan vanaf maandag 13.00 uur

DEN HAAG (ANP) - Vanaf komende maandag 13.00 uur kunnen mensen een plek reserveren om het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) digitaal te doorzoeken in de studiezaal van het Nationaal Archief (NA). Op 1 juli nemen de eerste mensen plaats achter een van de vijf beveiligde computers om het beladen oorlogsarchief te bekijken.

Het gaat om een tijdelijke oplossing, want uiteindelijk moet het CABR ook thuis voor iedereen online doorzoekbaar worden. Dat zou in eerste instantie op 1 januari mogelijk worden, maar werd uitgesteld na een waarschuwing van de Autoriteit Persoonsgegevens voor privacyrisico's. Minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) is bezig met een wetsvoorstel om de brede toegankelijkheid alsnog voor elkaar te krijgen.

Vanaf komende maandag kan elke maandag om 13.00 uur een plek worden gereserveerd voor de daaropvolgende week. Mensen met een reservering mogen drie uur plaatsnemen achter een computer en ze mogen de rest van het tijdslot ook dossiers uit het papieren archief bekijken. Voor mensen met een ochtendreservering geldt dit ook nog voor de middag. Op dinsdag zijn er drie shifts van drie uur beschikbaar en op woensdag, donderdag en vrijdag twee. In totaal zijn er dus 45 plekken per week en dat maakt dat de vraag een stuk groter zal zijn dan het aanbod, aldus het NA.

30 miljoen pagina's

Er vindt geen selectie plaats bij belangstellenden met een onderzoeksbelang, maar het is "wie het eerst komt wie het eerst maalt". Na een reservering biedt het NA aan om een klein vooronderzoek te doen naar hits met de zoekwens, om te voorkomen dat mensen "voor niets vanuit bijvoorbeeld Groningen komen", aldus een woordvoerder van het NA.

Momenteel zijn bijna 11 miljoen pagina's van de in totaal 30 miljoen pagina's gedigitaliseerd. Het NA verwacht in 2027 klaar te zijn met het inscannen van alle 485.000 dossiers van mensen die zijn onderzocht op collaboratie met de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. De volgorde van digitalisering gaat op basis van de verschillende rechtsorganen. Zo zijn eerst dossiers van onder meer de bijzondere raadskamer en tribunalen ingescand. Dat betekent dat over het algemeen zwaardere gevallen met vaak meer slachtoffers als eerste gedigitaliseerd zijn. Naast de oorspronkelijke - soms lastig leesbare - documenten zijn deze ook in uitgetypte vorm te zien in het digitale archief.

Het is de bedoeling dat het CABR ook zo snel mogelijk digitaal doorzoekbaar wordt bij regionale archieven. Gesprekken daarover lopen momenteel.