Rijksambtenaren krijgen nieuwe eed: meer oog voor burger

Ambtenaren die in dienst komen bij de Rijksoverheid gaan straks een nieuwe ambtseed afleggen. Daarin wordt beter benadrukt dat rijksambtenaren in hun werk op basis van "rechtvaardigheid, gelijkwaardigheid en respect" met alle mensen moeten omgaan. Ook staat er duidelijker in dat ambtenaren in het algemeen belang van de samenleving werken, schrijft minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken in een brief aan de Tweede Kamer.

"De nieuwe eed maakt duidelijk welke waarden en welk gedrag daarbij horen", zegt Bruins Slot, doelend op het werk van rijksambtenaren. De nieuwe eed is ook geschreven in "begrijpelijke en herkenbare taal. Zo is het voor ambtenaren ook makkelijker om daar het gesprek over aan te gaan", stelt de minister. De wens om de eed te moderniseren kwam vanuit de Kamer, maar ook ambtenaren vinden volgens Bruins Slot de huidige tekst van de eed verouderd en lastig te begrijpen.

Bij het uitspreken van de nieuwe eed beloven ambtenaren niet te zijn omgekocht om de baan te krijgen, eerlijke informatie te hebben gegeven en niets te hebben verzwegen "wat voor dit ambt van belang kan zijn", zo staat in de nieuwe eed. Er staat tevens dat ambtenaren bijdragen aan "een open overheid", maar ook dat zij weten dat ze "vertrouwelijke informatie geheim moeten houden". In de nu geldende ambtseed staat explicieter dat ambtenaren niet mogen 'lekken'. Nu zweren of beloven rijksambtenaren "dat zaken die mij uit hoofde van mijn functie vertrouwelijk ter kennis komen of waarvan ik het vertrouwelijke karakter moet inzien, geheim zal houden voor anderen dan die personen aan wie ik ambtshalve tot mededeling verplicht ben."

De ambtseed markeert het bijzondere karakter van het werken bij de overheid, zegt het ministerie. Rijksambtenaren moeten in hun rol "zorgvuldig belangen afwegen en hun bewindspersonen adviseren. Daarbij hoort ook tegenspreken als dat nodig is, bijvoorbeeld als beleid in de praktijk anders uitpakt dan de bedoeling is."

De eed is ook een juridisch document. Ambtenaren die de ambtseed of de belofte afleggen, zweren of beloven dat zich aan strikte regels te houden die bij hun "bijzondere positie" horen. "Mensen moeten erop kunnen vertrouwen dat de overheid in haar functioneren eerlijk en betrouwbaar is."

Voor de nieuwe eed is een wetswijziging nodig. De verwachting is dat deze vanaf 1 januari 2024 kan worden gebruikt. Alle rijksambtenaren moeten de eed afleggen als zij in dienst bij de Rijksoverheid komen.