Rutte-IV staat na langste formatie ooit dan toch op het bordes

Bijna exact een jaar na de val van het vorige kabinet staat Rutte IV maandag op het bordes van Paleis Noordeinde. Deze bordesscène is het sluitstuk van de langste formatie in de Nederlandse parlementaire geschiedenis, als gevolg van een diepe vertrouwenscrisis die eerder in 2021 ontstond.

Het nieuwe kabinet van premier Mark Rutte bestaat net als zijn vorige uit VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Maar deze ministersploeg heeft volgens de premier "nieuw elan" ten opzichte van Rutte III. Het kabinet kent veel gezichten van buiten politiek Den Haag, zoals Robbert Dijkgraaf (D66, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), Ernst Kuipers (D66, Volksgezondheid), Conny Helder (VVD, Langdurige Zorg) en Henk Staghouwer (CU, Landbouw). Oudgedienden die terugkeren, krijgen een andere post. Zo gaat voormalig minister van Buitenlandse Zaken Sigrid Kaag naar Financiën, coronaminister Hugo de Jonge gaat Volkshuisvesting doen en Wopke Hoekstra (Financiën) wordt minister van Buitenlandse Zaken.

Rutte IV komt op de bordestrap van Noordeinde te staan, omdat daar meer ruimte is om de coronaregels na te leven dan bij Paleis Huis ten Bosch. D66-leider en eerste vicepremier Kaag is er maandag niet bij vanwege een positieve coronatest. Zij wordt digitaal beëdigd en staat niet op de bordesfoto.

Voordat de ministers worden gefotografeerd op de trappen van het paleis, worden zij beëdigd door koning Willem-Alexander. De staatssecretarissen van het kabinet staan na hun beëdiging niet op het bordes.

In de middag vindt op de verschillende ministeries de overdracht plaats tussen de oude en nieuwe bewindslieden. Daarna komt de ministersploeg bij elkaar voor hun eerste echte ministerraad. Afgelopen zaterdag hadden ze ook al overleg, maar toen waren zij nog niet beëdigd en officieel dus nog geen minister.

De komst van Rutte IV leek eerder vorig jaar nog allerminst zeker, vanwege het grote onderlinge wantrouwen aan het Binnenhof. Tijdens een debat op 1 april, onder meer over de "functie elders" voor het CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt leek het gedaan met het politieke leven van Rutte. Ook Kaag en Hoekstra steunden met vrijwel de hele Kamer een motie van afkeuring. Kort daarna zei CU-leider Gert-Jan Segers niet meer in een kabinet met Rutte te gaan. Na maanden impasse, waarin meerdere partijen elkaar onderling uitsloten, zei Kaag bereid te zijn weer te gaan regeren met VVD, CDA en CU.

Het vierde kabinet van premier Mark Rutte heeft voor het eerst in de parlementaire geschiedenis precies evenveel vrouwelijke als mannelijke bewindslieden. In zijn tweede en derde kabinetten waren de man-vrouwverhouding bij aantreden al meer in balans dan daarvoor gebruikelijk. Maar nog steeds was ruwweg 60 procent man en 40 procent vrouw.

De gemiddelde bewindspersoon in het nieuwe kabinet van Rutte is 50 jaar oud. De nieuwe CU-staatssecretaris Maarten van Ooijen (Jeugd en Preventie) is met zijn 31 jaar een van de jongste ooit.