Rutte: Nederland erkent dat Indonesië in 1945 onafhankelijk werd

Nederland erkent "volledig en zonder voorbehoud" dat Indonesië op 17 augustus 1945 onafhankelijk werd, zegt premier Mark Rutte. "Wij zien de proclamatie als hèt historische feit." Hij gaat met de Indonesische president overleggen om te bezien hoe daar samen erkenning en invulling aan kan worden gegeven.

Maar juridisch verandert er niets, laat een woordvoerder van de premier na het debat weten. Nederland blijft juridisch vasthouden aan 1949 toen Nederland na een bloedige oorlog de macht overdroeg. "De soevereiniteit is in 1949 overgedragen. Dat kunnen we niet terugdraaien", zegt de woordvoerder.

Rutte zei in het debat dat Nederland in feite al langer 17 augustus 1945 als onafhankelijkheidsdatum hanteert. Hij wees erop dat bijvoorbeeld de koning al elk jaar op 17 augustus een felicitatietelegram aan Indonesië stuurt. In 2005 aanvaardde het al wel in "politieke en morele zin" dat Indonesië in 1945 onafhankelijk werd.

De Kamer debatteerde woensdag over het vorig jaar verschenen onafhankelijke onderzoek naar de dekolonisatie van Indonesië (1945-1950). Daaruit bleek dat het Nederlandse leger structureel en wijdverbreid extreem geweld gebruikte in een poging weer de macht te krijgen in zijn kolonie na de Japanse bezetting.

Dat geweld werd getolereerd door de politiek en de legerleiding. De misdaden bleven nagenoeg onbestraft. Premier Rutte maakte direct na het verschijnen van het onderzoek "diepe excuses" aan de Indonesiërs. De Kamer staat grotendeels achter de conclusies van het rapport en de excuses die zijn aangeboden.

Wel zijn er zorgen bij een aantal partijen dat het beeld is ontstaan dat alle militairen die destijds gediend hebben oorlogsmisdaden hebben gepleegd. Er leven nog zo'n 5000 veteranen. Minister Kajsa Ollongren (Defensie) zei dat er veel waardering voor ze is en dat het overgrote deel niets te verwijten is.

Het kabinet wil niet zoals onder meer GroenLinks, D66, SP en ChristenUnie spreken van oorlogsmisdaden. Volgens Rutte is het pas sinds 1949 mogelijk om van oorlogsmisdaden te spreken bij binnenlandse conflicten. "We blijven het erover oneens, vrees ik", was zijn conclusie.

Een collectief eerherstel voor dienstweigeraars komt er ook niet, hoewel Ollongren erkent dat destijds "hardvochtig" met dienstweigeraars is omgegaan. Mensen die toen dienst weigerden omdat ze wisten van het extreme geweld dat werd toegepast in Indonesië kunnen wel eerherstel krijgen. Verder wil de minister niet gaan.