Rutte: situatie rond spreidingswet gevolg Nederlandse systeem

Dat Dilan Yeşilgöz woensdag als VVD-leider in de Tweede Kamer probeerde een behandeling van de spreidingswet in de senaat tegen te houden, terwijl ze tegelijkertijd demissionair minister van Justitie en Veiligheid is, is "staatsrechtelijk niet raar". Dat zei demissionair premier Mark Rutte donderdag in Brussel, waar hij de Europese top bijwoont. Volgens hem kan dit voorkomen in "het Nederlandse politieke systeem waar we voor gekozen hebben".

Volgens Rutte draait het om de vraag of een fractievoorzitter die ook minister is een afwijkend standpunt kan innemen. "Dat kan, dat is onvermijdelijk", aldus Rutte. "Omdat je anders geen kabinet kunt formeren", vervolgde hij. Op dit moment bestuurt het demissionaire kabinet het land, terwijl er een formatie gaande is om een nieuw kabinet te vormen na de verkiezingen van vorige maand.

Behalve Yeşilgöz zijn er meer Tweede Kamerleden die een 'dubbelrol' hebben. Zo is bijvoorbeeld Rob Jetten fractievoorzitter van D66, maar tegelijkertijd demissionair minister voor Klimaat en Energie. En VVD-collega Eric van der Burg is als staatssecretaris verantwoordelijk voor asiel en een fervente vóórstander van de spreidingswet, waarmee gemeenten gedwongen kunnen worden asielzoekers op te vangen.

"Dat is het Nederlandse politieke systeem waar we voor gekozen hebben. Waarbij je na verkiezingen niet altijd een kabinet krijgt van dezelfde samenstelling. Er komt nu waarschijnlijk een kabinet met een andere samenstelling", aldus Rutte. Volgens hem is het logisch dat Yeşilgöz "posities moet verdedigen in Kamerdebatten" en dat er dan "licht komt te zitten tussen de positie van zo'n fractievoorzitter en het kabinet". Dat is "dualisme", ofwel het systeem waarbij "na verkiezingen leden van het kabinet ook lid van de Kamer kunnen zijn", zei hij.

Hij vindt niet dat Yeşilgöz haar partijgenoot Van der Burg hiermee in de wielen rijdt. "Nee hoor, die is stevig genoeg om dat niet te laten gebeuren." Van der Burg probeert al jaren de aanhoudende opvangcrisis aan te pakken en zoekt daarvoor veel plekken in gemeenten. Dat lukt niet goed. De spreidingswet kan helpen omdat er dan meer reguliere opvang die beter verspreid over Nederland is. De VVD-fractie was en is daartegen, maar het kabinet - waar de VVD ook in zit - is voor.

Woensdag liet Rutte al in een brief weten dat de senaat over de eigen agenda gaat. Donderdag herhaalde hij dat: "Als een wet eenmaal is ingediend bij de Eerste Kamer, dan bepaalt de Eerste Kamer de regie." De bedoeling is dat de senaat de spreidingswet op 16 januari plenair gaat behandelen. Een week later volgt een stemming. Het wordt spannend want het is niet duidelijk of het wetsvoorstel het haalt.