Schadelijke stoffen rond staalfabriek in jaren 70 al gemeten

Al in 1977 werd in een onderzoeksrapport gesignaleerd dat de lucht in de omgeving van de staalfabriek in de IJmond, nu Tata Steel, veel schadelijke stoffen bevatte. Vooral in Wijk aan Zee, onder de rook van de staalfabriek, maten onderzoekers van het Gemeentelijk Centraal Milieulaboratorium Amsterdam hoge concentraties polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's). Van die stoffen was toen al bekend dat ze kankerverwekkend zijn.

EenVandaag kreeg het rapport van toen in handen en heeft het gepubliceerd. Het is te lezen op de website van het programma. Het is onduidelijk wat destijds met de uitkomsten is gedaan door bijvoorbeeld de provincie Noord-Holland, die het onderzoek samen met de gemeente Amsterdam betaalde.

De provincie laat weten op dit moment niet te weten hoe het rapport bestuurlijk is besproken, met de aantekening dat er de afgelopen jaren veel regels bij zijn gekomen en "heel veel verbeterd door onder andere getroffen maatregelen en toepassing van nieuwe technieken".

Diverse Provinciale Statenleden zijn verontwaardigd. Ines Kostić van de Partij voor de Dieren trekt zelf de conclusie dat de provincie "al vijftig jaar weet dat Tata Steel kanker geeft" maar daar niets tegen deed. Remine Alberts van de SP denkt dat het rapport in een la is verdwenen. "Nalatigheid of opzet?" Haar ChristenUnie-collega Michel Klein is geschokt. Greenpeace laat weten "enorm te schrikken" van de berichten.

Over mogelijke gezondheidseffecten durfden de onderzoekers zelf destijds overigens niet te speculeren. Ze schreven wel dat de metingen in Wijk aan Zee een "erg afwijkend beeld" lieten zien ten opzichte van meetpunten buiten de regio IJmond. Vrijwel alle gemeten PAK's zaten er in ongeveer vijf keer zo hoge concentraties in de lucht dan elders. Op de meetpunten Heemskerkerduin, Beverwijk en IJmuiden waren de concentraties ongeveer twee keer zo hoog.

De opstellers van het rapport merkten op dat aan hun resultaten "geen absolute betekenis kan worden gegeven", maar ze legden wel een expliciet verband met het toenmalige bedrijf Hoogovens. "Bij winden over het Hoogoventerrein zijn op de meetpunten Wijk aan Zee en IJmuiden sterk verhoogde en in Beverwijk enigszins verhoogde concentraties gemeten, die wijzen op een duidelijke invloed van Hoogovens op het concentratieniveau ter plaatse", schreven ze.

In diverse latere rapporten werd getwijfeld over de invloed van de staalfabriek op bijvoorbeeld het relatief hoge aantal gevallen van longkanker in de regio. Daar is nog steeds discussie over. Het RIVM heeft de afgelopen jaren wel vastgesteld dat een aanzienlijk deel van de PAK's die neerdalen in de regio van Tata moeten komen. Het staalbedrijf zelf stelt dat het de uitstoot van PAK's inmiddels sterk heeft verminderd.