Senaat akkoord: andere methode van stemmen tellen altijd mogelijk

De Eerste Kamer heeft ingestemd met een andere procedure voor het vaststellen van verkiezingsuitslagen. Dit betekent onder meer dat gemeenten er voortaan voor kunnen kiezen om na sluiting van de stemlokalen alleen die stemmen te tellen, die op de deelnemende partijen zijn uitgebracht. Een dag na de verkiezingen worden dan, door een nieuwe ploeg, de stemmen geteld die op individuele kandidaten zijn uitgebracht.

Met dit centraal tellen is de afgelopen jaren in een aantal gemeenten geëxperimenteerd. Daarvoor was de Experimentenwet in het leven geroepen. Nu de Eerste Kamer met het wetsvoorstel Nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen heeft ingestemd, wordt deze telmethode in de Kieswet vastgelegd. De Experimentenwet vervalt.

Gemeenten kunnen er ook nog altijd voor kiezen op de avond van de verkiezingen de hele telling uit te voeren, waarbij zowel de stemmen per partij als de stemmen op een kandidaat worden geteld. Dat gebeurt op alle stembureaus afzonderlijk. Een dag na de verkiezingen controleert het gemeentelijk stembureau of de uitslagen van de afzonderlijke stembureaus kloppen. Dat gebeurt in de openbaarheid en op een centrale locatie. Bij fouten wordt opnieuw geteld.

Met de nieuwe procedure kunnen eventuele (tel)fouten eerder worden geconstateerd en gecorrigeerd, stelt het ministerie van Binnenlandse Zaken.

In de wet wordt ook geregeld dat kandidaten die aan een verkiezing meedoen, bij die specifieke verkiezing geen lid van een stembureau mogen zijn. Hiermee wordt (de schijn van) verstrengeling tegengegaan. Ook zittende volksvertegenwoordigers mogen geen lid meer zijn van een stembureau. "Zo wordt voorkomen dat zij een oordeel moeten vellen over het verloop en de geldigheid van een verkiezing waarbij zij zelf betrokken waren", stelt het ministerie.

De nieuwe leden de Tweede Kamer, gemeenteraad, Staten en waterschappen komen voortaan pas veertien dagen na de verkiezingen voor het eerst bijeen. Ook dat wordt in de nieuwe wet geregeld. Dat is nu nog acht dagen.

De wet gaat op 1 januari 2023 in. Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de waterschappen van volgend jaar wordt de nieuwe methode van kracht. Gemeenten krijgen per jaar ruim drie miljoen euro extra om de wet uit te kunnen voeren.