'Shell ook aansprakelijk als sabotage oorzaak is van olielek'

Zelfs als ernstige olievervuiling in de Nigerdelta zou zijn veroorzaakt door saboteurs van pijpleidingen, dan nog is Shell verantwoordelijk voor de schade. Dat betoogde advocaat Channa Samkalden donderdag voor het gerechtshof in Den Haag. Het is aan Shell om aan te tonen dat het genoeg heeft gedaan om schade te voorkomen en om de gevolgen van lekkages zoveel mogelijk te beperken, zei Samkalden namens Milieudefensie en vier Nigeriaanse eisers. Zij zeggen ernstige schade te hebben opgelopen.

Door diverse olielekkages raakten hun leefomgeving, gronden en visvijvers vervuild. Ze eisen onder meer dat Shell de vervuiling opruimt en hun schade compenseert.

Volgens de eisers voldeden de pijpleidingen en installaties van Shell waar het in de zaak om draait "volstrekt niet" aan de normen van deze tijd. Daarmee heeft het bedrijf haar zorgplicht geschonden en is het nalatig geweest, vindt Samkalden. "De pijpleidingen behoren tot de oudste van Nigeria", aldus de advocaat.

Ze noemde diverse technische middelen die Shell had kunnen inzetten om olievervuiling te voorkomen, zoals detectiesystemen en noodkleppen waarmee de oliestroom snel kan worden stilgelegd wanneer iets misgaat. "Een adequaat detectiesysteem had Shell in staat gesteld om de lekkages op te merken voordat de vervuiling fenomenale proporties had aangenomen", aldus de advocaat. "Als Shell elementaire normen had gerespecteerd, dan had de olie het land van mijn cliënten niet bereikt."

Samkalden maakte de vergelijking met "een arts die zich niet aan protocollen houdt, waarna de patiënt overlijdt". Daarnaast haalde ze diverse uitspraken van Nigeriaanse rechters aan om te laten zien dat volgens het Nigeriaanse recht de bewijslast bij Shell ligt. Wanneer zich lekkages voordoen, zal het bedrijf volgens haar moeten aantonen dat het niet nalatig is geweest.

De vier Nigerianen en Milieudefensie vinden verder dat Shell bij lange na niet genoeg heeft gedaan om vervuiling op te ruimen. Het bedrijf stelt dit standaard wel te doen. "Ongeacht de oorzaak, ruimen we altijd op en saneren we ook altijd", liet het Nigeriaanse dochterbedrijf van Shell voor de zitting weten.

De advocaat van de eisers liet onder meer beelden zien van olie die uit een leiding spoot. Verder was ook een man te zien die zijn handen in het water stak en ze besmeurd met olie weer naar boven haalde. Volgens Samkalden is het onderzoek naar olielekkages gebrekkig en is informatie die Shell Nigeria over saneringen heeft verstrekt onbetrouwbaar. Zo zou vele malen meer olie zijn gelekt dan het bedrijf erkent.