'Staat mag kans niet laten liggen om uitstoot KLM te verlagen'

De Nederlandse staat heeft een uitgelezen kans om de CO2-uitstoot van KLM te doen verminderen en mag die kans niet laten liggen, betoogde Greenpeace woensdag voor de rechtbank in Den Haag. De milieuorganisatie eist dat de overheid strengere klimaateisen verbindt aan de miljardenleningen en -garanties waarmee de luchtvaartmaatschappij overeind wordt gehouden.

In het kort geding wees Greenpeace op de zorgplicht die de overheid heeft om burgers te beschermen. De Hoge Raad heeft vorig jaar bepaald dat die plicht ook van toepassing is op klimaatverandering: de staat is verplicht maatregelen te nemen die gevaarlijke opwarming van de aarde tegengaan. Dat betekent dat de uitstoot van broeikasgassen, die bijdraagt aan de temperatuurstijging, omlaag moet.

"Deze zorgplicht houdt niet ineens op als het om de luchtvaart gaat", aldus de raadslieden van Greenpeace. "De staat kan, mag en moet actie ondernemen."

De advocaten wezen op onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving, dat er onlangs nog op wees dat Nederland er met huidig beleid niet in slaagt de eigen klimaatdoelen voor 2030 en 2050 te halen. Aangezien de luchtvaart een relatief grote bijdrage levert aan de CO2-uitstoot, krijgt de staat nu een mogelijkheid "op een presenteerblaadje uitgereikt" een afname te realiseren. "Maar die kans grijpt de Staat niet."

Advocaten van de staat wezen erop dat het kabinet wel degelijk klimaatvoorwaarden heeft gesteld aan de 3,4 miljard euro steun voor KLM, dat hard is geraakt door de coronacrisis. Zo eist de overheid stappen van het bedrijf om in 2030 de uitstoot per passagier per kilometer te halveren. In dat jaar moet ook de brandstof voor 14 procent duurzaam zijn. De totale uitstoot moet in tien jaar tijd worden teruggebracht tot het niveau van 2005.

Als de vordering wordt toegewezen, zou KLM volgens de raadslieden aan strengere regels moeten voldoen dan de concurrentie. Dat zou tot faillissement van het bedrijf kunnen leiden, stellen ze.

De advocaten van de overheid voeren verder aan dat de internationale luchtvaart "een bijzondere plaats inneemt". Afspraken over de sector worden internationaal gemaakt. De uitstoot van vliegtuigen telt dan ook niet mee in nationale doelstellingen. Het klimaatarrest van de Hoge Raad zou daarom niet van toepassing zijn. "Een kans is iets anders dan een rechtsplicht", voegde een van de advocaten daaraan toe.

Greenpeace werpt tegen dat de uitzonderingspositie van de luchtvaart "niet afdoet" aan het feit dat de uitstoot van de sector bijdraagt aan opwarming van de aarde. "De Hoge Raad heeft er niet bijgezegd dat de Staat de luchtvaart kan negeren."