Toezichthouders berispen AIVD om onderzoeken naar misdaad

DEN HAAG (ANP) - De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) houdt zich niet altijd aan de wet bij onderzoeken naar de georganiseerde misdaad, schrijven toezichthouders CTIVD en TIB in een brief aan NSC-minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken). De dienst mag criminele activiteiten alleen onderzoeken als de nationale veiligheid wordt bedreigd. Maar volgens de waakhonden wordt lang niet altijd hard gemaakt dat hiervan sprake is.

Daarmee zet de AIVD zijn bevoegdheden "onrechtmatig" in naar het oordeel van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) en de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB). Bovendien kan het problemen opleveren als strafrechtelijk onderzoek van de politie en werk van de inlichtingendienst door elkaar gaan lopen. Dit kan bijvoorbeeld ten koste gaan van het recht op een eerlijk proces en op bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Volgens de waakhonden kan de AIVD in zo'n geval ook informatie van de politie opvragen, waardoor eigen onderzoek niet nodig is. Ze manen de inlichtingendienst om dat vaker te doen, zodat de dienst niet onnodig inbreuk maakt op de grondrechten van onderzochte personen.

Nationale veiligheid

Bovendien vinden de CTIVD en TIB dat de AIVD extra voorzichtig moet zijn bij het volgen van mensen die zelf geen bedreiging vormen voor de nationale veiligheid, maar wel toegang kunnen bieden tot relevante informatie. Bij de keuze om deze mensen te onderzoeken moet de lat hoger worden gelegd, vinden de toezichthouders. De inlichtingendienst moet duidelijk onderbouwen dat zij moeten worden gevolgd om zicht te krijgen op criminele netwerken die een bedreiging vormen.

De AIVD doet daarnaast onderzoek naar infiltratie en corruptie door criminelen bij overheden en bedrijven. Hierbij onderbouwt de inlichtingendienst eveneens te weinig waarom de onderzochte personen of hun criminele netwerken een bedreiging zijn voor de nationale veiligheid, vinden de toezichthouders.

Vertrouwelijkheid

Een ander kritiekpunt gaat over de manier waarop de AIVD omgaat met informatie van mensen die recht hebben op vertrouwelijkheid, zoals advocaten. De dienst mag zulke gegevens alleen gebruiken na toestemming van de rechter en anders meteen vernietigen. Maar dat is het afgelopen jaar meerdere keren niet goed gegaan. De toezichthouders hebben de AIVD hier eerder ook al op aangesproken.

De waakhonden vragen Uitermark om hun zorgen mee te nemen als zij de inlichtingenwet vernieuwt.