Top BuZa vreesde voor polarisatie op ministerie om onvrede Gaza

De top van het ministerie van Buitenlandse Zaken zag dat "de eenheid" op hun departement "onder druk" stond omdat de oorlog in Gaza veel discussie tussen ambtenaren losmaakte. Begin november kwamen de hoogste ambtenaren van het departement bijeen voor een "24-uursheisessie" die grotendeels ging over de onvrede op het departement, blijkt uit documenten die het ANP heeft opgevraagd.

Onder een deel van de ambtenaren is onvrede over de lijn van het demissionaire kabinet, dat volgens critici het optreden van Israël en de vele burgerslachtoffers in Gaza onvoldoende veroordeelt. Zij voelden zich in de eerste weken na de Hamas-aanval van 7 oktober op Israël niet gehoord en "daarmee komt het welzijn en onderling vertrouwen in gedrang binnen BZ", aldus de ambtelijke top indertijd.

Medewerkers van onder andere Buitenlandse Zaken demonstreren nog steeds elke week voor het ministerie tegen de oorlog in de Gazastrook. Bovendien stuurden groepen ambtenaren kritische brieven aan het kabinet, die vervolgens in de media verschenen.

Naar aanleiding van de onrust organiseerde het ministerie 'luistersessies' en andere gesprekken. De leiding hoopte op onderling begrip en "ambtelijk professionalisme". Die laatste term wordt meermaals genoemd in de stukken die zijn opgevraagd met een beroep op de Wet open overheid (Woo). Daarmee wordt onder meer bedoeld dat ambtenaren niet onder druk worden gezet door "collega's die niet in de lijn zitten". 'De lijn' is jargon voor de hoge ambtenaren die in bepaalde gevallen goedkeuring moeten geven voor besluiten of stukken.

Ook twee maanden na het begin van de Israëlische aanval op Gaza in reactie op de terreuraanval van Hamas was binnen het ministerie nog "verontwaardiging over het kabinetsbeleid". Wel was toen "de hitte er vanaf". "Het is ook al weer twee maanden geleden en de verkiezingen zijn er overheen gekomen", aldus een ambtenaar in een e-mail begin december.

Hoewel de hoogste ambtenaren in de zogenoemde bestuursraad meegingen met verzoeken tot gesprekken en de urgentie hiertoe zeiden te voelen, werden niet alle plannen van ambtenaren omarmd. Zo zagen de directeuren een plan voor een 'red team' dat tegenvoorstellen doet, niet zitten. Gevreesd werd dat dit "polarisatie alleen maar zal aanscherpen".

In de stukken klinkt vaak irritatie van de top van het ministerie door over ambtenaren die naar de media zijn gestapt. Een hoge ambtenaar schrijft in een e-mail op zoek te willen naar manieren om de interne onrust te "kanaliseren". "En dus de gang naar de media hopelijk voor kunnen zijn", staat daarbij tussen haakjes.