Vallende sterren en komeet te zien

Als het niet te bewolkt is, zijn er in de nacht van donderdag op vrijdag veel vallende sterren te zien. Het gaat om de zogeheten Geminidenzwerm. Die verschijnt elk jaar half december aan de sterrenhemel. Bovendien is een komeet te zien, die de komende weken langzaam langs de hemel schuift. Met het blote oog is het een vaag stipje.

De omstandigheden voor de vallende sterren zijn gunstig, zegt sterrenkundige Marc van der Sluys van de Radboud Universiteit in Nijmegen. De maan gaat namelijk al vroeg in de nacht onder. Bij fel maanlicht zijn de zwakste meteoren niet te zien. Het hoogtepunt is vrijdagochtend. Dan zijn er tachtig tot honderd vallende sterren per uur. Wie ze wil zien, moet naar het westen kijken. ,,Niet te laag boven de horizon en niet recht omhoog, maar half hoog'', aldus Van der Sluys.

Het ideale tijdstip voor vallende sterren is altijd rond 6.00 uur 's ochtends. Van der Sluys: ,,Dan sta je aan de voorkant van de aarde in zijn baan rond de zon. Het is net als bij een sneeuwbui. Waar vallen de meeste vlokken? Op de voorruit van de auto. Maar het is niet zo dat het daar harder sneeuwt, het komt doordat je rijdt.''

De Geminiden zijn de grootste sterrenregen van dit jaar in Nederland. De zwerm heet zo omdat het lijkt of de meteoren afkomstig zijn uit het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini). In werkelijkheid zijn het minieme deeltjes steen en gruis van de planetoïde Phaethon. Elk jaar in december komt de aarde door die stofwolk. Als zo'n deeltje in de dampkring verbrandt, zien wij dat als een kort, gelig lichtspoor aan de hemel, een meteoor.

De langsvliegende komeet heet 46P/Wirtanen. Op woensdag staat hij het dichtst bij de aarde, op bijna 12 miljoen kilometer afstand. Voor ruimtebegrippen is dat redelijk in de buurt. Pas over 20 jaar komt hij weer zo dichtbij. Of Wirtanen te zien is, is nooit helemaal zeker. ,,Bij kometen kunnen we gemakkelijk voorspellen hoe laat ze waar zijn. Maar het is heel moeilijk om in te schatten hoe helder hij is. Het is een smeltende vuile bal van sneeuw en ijs, van een paar kilometer groot. Daar is niets van te zien. Maar het smeltende sneeuw en ijs zorgt voor een wolkje eromheen, dat zonlicht weerkaatst. Dat zien we.''

Als alles meezit, is Wirtanen met het blote oog te zien in het zuiden, als een vage ster. Tot 17 december, daarna gooit de maan roet in het eten. Tussen 27 december en 2 januari is Wirtanen weer te zien, maar dan richting het noorden. En op 4 januari is de volgende grote sterrenregen.