Van Zweden haalt Mengelbergs Mahler-versie uit de kast

Jaap van Zweden leidt het Koninklijk Concertgebouworkest woensdag en donderdag in Amsterdam bij de uitvoering van een door Willem Mengelberg voltooide versie van Gustav Mahlers Tiende symfonie. De versie is na de wereldpremière in 1924 in de hoofdstad, door hetzelfde orkest onder leiding van Mengelberg, nog maar één keer in haar geheel gespeeld. Die eerdere keer was vorige maand in Hongkong, waar Van Zweden het stuk ook al dirigeerde bij het Hong Kong Philharmonic Orchestra.

Mahler liet bij zijn overlijden in 1911 alleen het Adagio van zijn Tiende symfonie zo goed als volledig georkestreerd na. Zijn weduwe Alma Mahler gaf Mengelberg de vrije hand om het andere deel, het nog schetsmatige Purgatorio, af te maken zodat het ook echt kon worden uitgevoerd. Mengelberg greep die kans, geassisteerd door een collega, de Nederlandse componist/dirigent Cornelis Dopper.

Mengelberg bleef volgens het Concertgebouworkest de enige met het fiat van de roemruchte Alma Mahler, maar ook anderen gaven later op eigen wijze aanwijzingen om het stuk toch speelbaar te maken. De versie uit 1964 van de Engelsman Deryck Cooke staat goed aangeschreven. Toch wil niet iedereen een door een ander voltooide versie uitvoeren, omdat niemand weet hoe het stuk uiteindelijk bij Gustav Mahler zelf zou hebben uitgepakt.

Van Zweden, nu net als Mahler en Mengelberg vóór hem chef-dirigent van het New York Philharmonic, combineert de uitvoering van Mengelbergs Mahler-versie in Amsterdam met de wereldpremière van een stuk van de Nederlandse componist Martijn Padding (63), Softly Bouncing geheten, en een uitvoering van Igor Stravinsky’s Le sacre du printemps.

De in 1951 gestorven Willem Mengelberg was aanvankelijk een grootheid in de internationale muziekwereld. Hij viel na de Tweede Wereldoorlog echter van zijn voetstuk door de onkritische houding die hij er ten opzichte van het nazi-bewind op na had gehouden. Zijn kunstenaarschap op zich wordt echter nog altijd als enorm gezien en begin deze eeuw werd daarom bijvoorbeeld een doos met tien cd's en een dvd van werk onder leiding van Mengelberg op de markt gebracht.