Verkenner Plasterk denkt dat rechts kabinet kan en ook 'moet'

Verkenner Ronald Plasterk denkt dat het mogelijk is een kabinet te vormen met PVV, VVD, NSC en BBB. "Ik denk ook dat het moet", zei hij in een toelichting op zijn verslag van de gesprekken die hij de afgelopen weken met partijen heeft gevoerd. "Het land moet bestuurd worden."

Een "eitje" zal het niet worden, weet Plasterk, met name wijzend op de principiële bezwaren die onder meer NSC heeft tegen sommige voorstellen van de PVV. Hij oppert in zijn verslag deze en komende maand een "korte informatieronde" te houden. Daarin moeten de partijen allereerst kijken of ze elkaar kunnen vinden op onderwerpen die de rechtstaat aangaan.

Daarna moeten de partijen wat Plasterk betreft op hoofdlijnen praten over belangrijke onderwerpen als migratie, bestaanszekerheid, goed bestuur, veiligheid, overheidsfinanciën, klimaat-, stikstof- en landbouwbeleid. Hij stelt voor ook andere partijen die dat willen te laten meepraten, om "zo breed mogelijk draagvlak per onderwerp te creëren".

Voor het weekeinde werd al duidelijk dat de partijen waarmee PVV-leider Geert Wilders graag een rechts kabinet wil smeden, nog niet allemaal staan te trappelen om te gaan onderhandelen. Uit het verslag van Plasterk wordt duidelijk dat alleen NSC-voorman Pieter Omtzigt nog op de rem trapt en pleit voor een "nadere verkenning ten aanzien van de rechtstatelijkheid".

NSC heeft moeite met voorstellen in het PVV-verkiezingsprogramma, bijvoorbeeld om de Koran en islamitisch onderwijs te verbieden. Wilders heeft tijdens de verkiezingscampagne gezegd dat hij om andere partijen tegemoet te komen wel bereid is deze wensen "in de ijskast" te zetten. Omtzigt wil zeker weten dat ze daar dan ook blijven.

Andere mogelijkheden om tot een meerderheidscoalitie te komen ziet Plasterk niet. Het is aan de PVV als grootste partij én grootste winnaar om het voortouw te nemen, vinden bijna alle fractievoorzitters in de Tweede Kamer. Ook NSC en BBB zijn als grote winnaars aan zet, en de VVD als grote rechtse partij dichten partijleiders een "grote verantwoordelijkheid" toe om de wens van de kiezer te eerbiedigen.

Plasterk stelt voor dat Wilders met een voordracht komt voor een informateur. Of de voormalig PvdA-minister zelf beschikbaar is voor die rol, wil hij niet zeggen. De Tweede Kamer debatteert woensdag over de verkiezingsuitslag en de uitkomsten van de verkenning. Waarschijnlijk wijst de Kamer dan ook een informateur aan.