Wankele coalitie wacht zwaar debat over stikstof en onvrede

De coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie wankelt en zal dinsdag tijdens een Kamerdebat zwaar op de proef worden gesteld. Onderling staan vooral CDA en D66 tegenover elkaar, met name als het gaat om stikstof. De oppositie zal proberen een wig te drijven tussen de partijen en zo het kabinet van premier Mark Rutte verder onder druk zetten.

Na de grote verkiezingswinst van de BoerBurgerBeweging (BBB) beraadden de partijen zich hoe het nu verder moet, niet alleen op het stikstofdossier maar ook als het gaat om algemene onvrede in het land. De coalitiepartijen lezen in de winst van BBB ook een afrekening voor de gebrekkige afhandeling van het toeslagenschandaal en de aardbevingsschade in Groningen. Maar na een week vol crisisoverleggen blijft de coalitie verdeeld en is de vraag hoe nu verder niet beantwoord.

Het CDA wil het coalitieakkoord openbreken en 2035 als deadline voor de stikstofdoelen hanteren, terwijl het kabinet nu nog 2030 wil. Maar daar wil de partij pas over onderhandelen nadat de provinciale besturen zijn gevormd. Rutte zei de stikstofaanpak juist te willen versnellen, zonder te zeggen hoe. Ook konden de partijleiders van de vier coalitiepartijen vrijdag niet duidelijk maken hoe ze precies beterschap laten zien in dossiers als de toeslagenaffaire of de Groningse aardbevingen. Des te groter was de verwarring dan ook, na het 'akkoord' van de coalitie.

Oppositiepartijen willen antwoorden. Komen die niet, dan kan het wel eens "een heel spannend debat" worden, zeggen ingewijden. Maanden wachten totdat provincies een bestuur hebben, zoals Hoekstra voorstelt, is voor velen geen optie. Niet alle partijen zitten te wachten op verkiezingen, maar andere hebben een motie van wantrouwen alvast aangekondigd. Steun daarvoor komt in ieder geval van JA21 en de PVV, liet onder anderen PVV-leider Geert Wilders maandag aan het ANP weten. De oppositiepartijen mogen hierin dan wel samen optrekken, ook zij zijn inhoudelijk sterk verdeeld over bijvoorbeeld het stikstofbeleid.

De coalitiepartijen willen inhoudelijk nog niks zeggen. Wel heeft D66-leider Sigrid Kaag zaterdag nog eens herhaald dat het coalitieakkoord voor haar staat. Daarin staat dat in 2030 de stikstofdoelen gehaald moeten zijn, en niet in 2035 zoals het CDA wil. Dat Hoekstra hier later weer over wil onderhandelen, heeft D66 "voor kennis aangenomen". ChristenUnie-leider Mirjam Bikker wil in ieder geval dat er "nu echt werk" wordt gemaakt van de stikstofaanpak, zonder uit het oog te verliezen wat in de provincies of aan de landbouwtafels gebeurt.

Het debat begint aan het einde van de middag, na het vragenuurtje en de stemmingen. Naar verwachting zal de Kamer tot in de nacht debatteren.