Weinig stembureaus in Tilburg, veel in Emmen

Het gemiddelde stembureau in Nederland bedient ongeveer 1441 kiezers. Maar er zijn grote verschillen tussen gemeenten, blijkt uit gegevens die alle gemeenten hebben verstrekt aan de Verkiezingsdienst van het ANP. Bij de komende gemeenteraadsverkiezingen zijn er in totaal 8637 vaste stembureaus voor 12,45 miljoen kiezers. Cijfers van voorgaande verkiezingen zijn er niet.

In 335 gemeenten worden de raadsleden verkozen. Daarnaast zijn er 45 gemeenten waar op 21 maart alleen kan worden gestemd voor het referendum over de 'sleepwet'. Vanwege herindelingen zijn daar nu geen gemeenteraadsverkiezingen. Die gemeenten, waaronder Groningen, Leeuwarden en Haarlemmermeer, zijn niet meegerekend in het totaal.

De grootste gemeenten hebben logischerwijs de meeste stembureaus. Amsterdammers kunnen straks op 560 plekken hun stem uitbrengen, Rotterdammers kunnen dat doen op 367 locaties. Er zijn drie gemeenten met slechts één stembureau: Schiermonnikoog, Vlieland en Rozendaal. Dat zijn ook de drie kleinste gemeenten van het land, met elk ongeveer duizend kiesgerechtigden.

Omgerekend naar het aantal kiezers heeft Tilburg opvallend weinig stembureaus. Er zijn 69 kieslokalen voor ongeveer 170.000 kiesgerechtigden. Dat betekent dat elk stembureau gemiddeld iets meer dan 2500 kiezers heeft. In een reactie laat Tilburg weten: ,,De ervaring leert dat het aantal stembureaus dat wij inrichten voldoende is.''

Over het algemeen hebben kleine gemeenten relatief veel stembureaus. Van de grotere gemeenten heeft Emmen naar verhouding veel kieslokalen. De plaats in Drenthe heeft half zo veel kiezers als Tilburg, maar telt desondanks tien stembureaus meer. Dat komt door de omvang. De gemeente Emmen is qua oppervlakte drie keer zo groot als de gemeente Tilburg. Emmen heeft stembureaus in gehuchten als Klazienaveen-Noord (bijna 300 inwoners), Oranjedorp (circa 400 inwoners), Zandpol (bijna 500 inwoners) en Roswinkel (ruim 800 inwoners).

Gekeken naar de oppervlakte hebben Amsterdam en Den Haag de meeste stembureaus. De lokalen in de hoofdstad en in de hofstad bestrijken gemiddeld een gebied van 0,3 vierkante kilometer. Haarlem, Leiden en Krimpen aan den IJssel hebben opvallend veel stembureaus.

Het enige stembureau van Schiermonnikoog bedient daarentegen 37 vierkante kilometer land. Dat is meer dan honderd keer zo groot als het gemiddelde stembureau in Amsterdam. In Zeewolde bedienen de stembureaus gemiddeld een gebied van 22,5 vierkante kilometer, wat gelijkstaat aan het complete grondgebied van gemeenten als Delft of Leiden.

Volgens de Kiesraad zijn er geen normen voor het aantal stembureaus. De enige regel is dat de gemeenten ervoor moeten zorgen dat iedere kiezer in de gelegenheid is om te stemmen. Gemeenten moeten zelf beslissen hoe ze denken dat het beste te kunnen doen. In de praktijk betekent dit dat er minstens één stembureau moet zijn, maar dat aantal is nergens als minimum vastgelegd.