Wrevel in Kamer over eisenpakket in slavernijdiscussie

In de Tweede Kamer is wrevel ontstaan over een lijst aan eisen die sommige organisaties op tafel hebben gelegd in het kader van de excuses die het kabinet in petto heeft voor het slavernijverleden. Zo kraakt onder meer de grootste coalitiefractie VVD het eisenpakket, zeker als het gaat om herstelbetalingen. Andere partijen waken er juist voor om deze "uiterst gevoelige en emotionele kwestie politiek te maken" en zo mogelijk het proces te verstoren. De meeste partijen wachten eerst af waar de regering mee komt.

Toch heeft de VVD al laten weten tegen herstelbetalingen te zijn als er excuses komen en wordt er wat Kamerlid Pim van Strien betreft ook niet aan "andere bizarre eisen" voldaan. Hij vindt dat "dit excuusproces steeds extremere vormen aanneemt", twitterde hij maandag. "Dit ging over een schandvlek uit het verleden. Maak er geen etnische kwestie in het heden van. Dat is onkies." Het CDA vindt dat excuses gemeend moeten zijn, maar dat het vreemd is als er voorwaarden aan worden gesteld. PVV-leider Geert Wilders viel van zijn stoel toen hij de eisen zag. Hij vindt het ook "totale gekkigheid" dat minister Sigrid Kaag nog deze week naar Suriname gaat om de daar ontstane irritatie weg te nemen.

Een meerderheid van de Tweede Kamer is voorstander van excuses. Maar tot dusver heeft het parlement zich nog amper laten horen over de uitgelekte plannen van het kabinet om op 19 december excuses aan te bieden aan Suriname en het Caribisch deel van het koninkrijk. Toch is een deel van de Kamer al twee jaar betrokken bij de voorbereidingen.

In 2020 was de Kamer voor een herdenkingsjaar in 2023. Daarna bracht de dialooggroep slavernijverleden op 1 juli 2021 een advies uit om de slavernijpraktijken te erkennen als misdrijven tegen de menselijkheid en excuses te maken. Ook zou de overheid "dit historisch onrecht" en de gevolgen ervan zoveel mogelijk moeten herstellen.

Op initiatief van D66, CDA, PvdA, GroenLinks, SP, ChristenUnie, Volt en BIJ1 ging de Kamer aan de slag met het rapport en werden belangenorganisaties, individuen en politieke vertegenwoordigers uitgenodigd voor gesprekken erover. In augustus bezochten de betrokken Kamerleden Suriname, Curaçao en Bonaire. Ze voerden tientallen gesprekken en staken veel op over de ideeën die onder de inwoners leven.

Volgens hen vinden veel gesprekspartners oprechte excuses belangrijk, maar vragen zij er tegelijkertijd niet om, "en zeker niet van individuele Europese Nederlanders. De generatie van nu heeft geen schuld aan wat zich 150 jaar geleden afspeelde", staat in een brief van de parlementsdelegatie aan het kabinet van oktober. Ook op herstelbetalingen zit een overgrote meerderheid van de bevolking niet te wachten, zegt een van de betrokkenen. De nadruk die sommigen nu op geld leggen, is volgens de ingewijde niet representatief. Een fonds voor educatie en cultuur valt beter in de smaak. De acht partijen hebben samen met veronderstelde voorstanders als DENK, Gündogan en de Partij voor de Dieren een meerderheid van 83 zetels.