Wie ervan uitging dat de weg naar meer vrijhandel onomkeerbaar was, kwam in 2018 bedrogen uit. De grootste economieën ter wereld legden elkaar importheffingen op, aangespoord door de Amerikaanse president Donald Trump en zijn handelspolitiek. Dichter bij huis rijzen steeds meer twijfels over een ordelijk vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie.
Trump rekende in 2018 definitief af met stafleden die een matigende invloed hadden op zijn handelspolitiek. De Verenigde Staten legden daarop vrijwel alle landen importheffingen op staal en aluminium op, waaronder de Europese Unie. Het hoogst liepen de spanningen op met China, dat dit jaar Amerikaanse importheffingen op goederen ter waarde van honderden miljarden dollars voor de kiezen kreeg. Peking sloeg telkens terug met vergelijkbare maatregelen, waardoor ook hogere tarieven gelden voor miljarden aan Amerikaanse goederen.
De grieven van Trump tegen de Volksrepubliek zijn niet helemaal nieuw. Het Aziatische land wordt ervan beschuldigd het recht op intellectueel eigendom van buitenlandse bedrijven te ondermijnen, klachten die ook binnen de EU leven. De handelsoorlog heeft volgens economen van ABN AMRO nu nog maar beperkte gevolgen voor de wereldeconomie, omdat het zwaarste protectionistische geschut slechts tussen twee landen wordt ingezet. Toch waarschuwen instanties als het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voor een rem op economische groei door de handelsspanningen.
Voor Nederland en andere EU-lidstaten komt daar nog een spookbeeld bij. Het scenario van een no-deal brexit, waarbij het Verenigd Koninkrijk zonder goede afspraken uit het handelsblok vertrekt, lijkt steeds reëler. Premier Theresa May krijgt in het Lagerhuis amper steun voor de voorgestelde ‘scheidingsakte’ die de 27 overgebleven lidstaten dit najaar eensgezind ondertekenden. Het document kreeg binnen Mays eigen Conservatieve Partij zo veel kritiek, dat ze zich gedwongen zag de stemming over goedkeuring van de overeenkomst uit te stellen.
Voor Nederland, dat het voor een groot deel van buitenlandse handel moet hebben, zou een chaotische brexit een ramp zijn. Niettemin stond 2018 hier vooral in het teken van verdere economische groei. Consumentenbestedingen en omzetcijfers van winkeliers stegen kwartaal op kwartaal. De werkloosheid viel in november bovendien tot onder het niveau van voor de crisis. Voor heel het jaar wordt een economische groei van 2,6 procent verwacht.
Achter die klinkende cijfers gaan overigens wel enkele mankementen schuil. De woningmarkt zit zo goed als op slot, waarbij krapte de huizenprijzen tot recordhoogtes heeft opgestuwd en de aankoop van een huis voor steeds minder mensen lijkt weggelegd. Daarnaast kampen steeds meer ondernemers met personeelstekorten. Ook dat probleem zet volgens kenners uiteindelijk een rem op de economische groei.